Azerbaycan, otuz yılı aşkın bir süre önce Sovyetler Birliği’nin sona ermesinden bu yana AB için potansiyel bir oluşturma ortak olmuştur.
Bakü’nün ihracatının yaklaşık %90’ı fosil yakıt kaynaklarına dayanabilir ve AB’nin hem şu anda hem de gelecekte Rusya’nın arzının yerini alabilecek doğalgaz ihtiyacı var.
Prensip olarak iş açısından Bakü ve Brüksel mükemmel bir eşleşme olabilir.
Ancak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in COP29’a katılmaması, ev sahibi Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in beklentilerine aykırı oldu.
Aliyev, Bakü’deki COP29’un açılış konuşmasında, “petrol ve gazın güneşte, rüzgar ve madenler gibi Tanrı’nın bir hatırası olduğu”, doğal gaz ticareti kurma konusunda riskli olan, fiziksel olarak açık bir mesaj gönderdi. Azerbaycan ile tanıtımları.
Temmuz 2022’de AB’nin Rusya’dan gaz ithalatını azaltmak için ilk adımların atılması üzerine von der Leyen, Bakü’de önemli bir doğal gaz anlaşması anlaşması imzaladı.
COP29 zirvesi, doğal gazın Batı ülkelerinde hala oluşturmak için bir kaynak olduğunu belirtti; zira Büyük Britanya ve İtalya başbakanları Keir Starmer ve Giorgia Meloni zirvenin önemli kayıpları arasındaydı.
Meloni’ye göre, Trans Adriyatik Boru Hattı serbest bırakılması Bakü’den Güney İtalya’nın Apulia’nın doğduğundan, Bakü ile olan ilişkinin ülkenin enerji enerjisi güvencesi üzerinden almanın anahtarıdır. Hissedarlar Azerbaycanlı SOCAR, Belçikalı Fluxys, İtalyan SNAM, İspanyol Enagás ve İngiliz BP’dir. İkincisi, Sovyetler Birliği’nin varlığından bu yana Azerbaycan’ın Hazar Denizi’nde yatırımlarına yer veren tarihidir.
Bu arada Bakü’nün finansal olarak Türkiye ile iyi ilişkileri, İsrail’le askeri işbirliği (her iki ülke de Bakü’nün silah tedarikçileridir) ve çoğu Batılı ülkeyle ticari bağları vardır. Rusya ise Azerbaycan için önemli bir siyasi ve ekonomik ortak olmaya devam ediyor.
Ayrıca, en gelişmiş ülkelerin yüksek oranları gaz ve petrol uygulamalarına ilişkin belirsiz perspektifler, Azerbaycan’ı (diğerleri gibi) ihracat gelirlerini yeşil geçişe yatırmaya ve Avrasya’da kalıcı enerji lideri olmayı teşvik ediyor.
Ukrayna’da gaz diplomasisi ve savaş
Rusya’nın Ukrayna’yı geniş işgalinin saklandığı bu yana AB, Azerbaycan doğalgazının ithalatını arttırırken, Rus gazına olan sızıntıyı da azalttı.
Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Azerbaycan’ın AB’ye doğal gaz üretiminin 2022 ile 2023 yılları arasında neredeyse %20 arttığını bildirdi.
2024 ve 2025 beklentilerine göre, özellikle Rusya’nın Ukrayna üzerinden gaz geçişine izin veren sözleşmenin önümüzdeki Ocak ayında yenilenmemesi halinde, Bakü’den AB’ye gaz tablosu daha da artabilir. Ancak Azerbaycan, yalnızca bir kişinin doldurma aracı olarak hizmet vermekle kalmayıp, uzun vadeli güvenceler de isteyebilir.
“Azerbaycan Avrupalılardan iki şey istiyor: yatırımlar (doğal gaz altyapıları) ve uzun vadeli sözleşmeler. Hollanda’daki Groningen Üniversitesi’nden Azerbaycanlı uzman Ağa Bayramov euronews’e verdiği demeçte, Aliyev Avrupa Birliği’ni iki veya üç yıllık kısa vadeli sözleşme teklif ettiği için eleştirdi.
Bakü, AB’nin sadece savaş zamanı ve savaşın ardından uyum için bir doğal gaz arz güvenliği ağına ihtiyaç duyulduğundan şüphelenilebilir. Bazı Avrupa ülkelerinin uzun vadeli anlaşmalarının dağılımı konusundaki farklılık nedeni budur.
2022 yazında, yani Ukrayna’da savaş başlangıcından dört ay sonra, AB yönetimi Bakü ile Azerbaycan’ın gaz ihracatı 2027 yıla kadar ikiye katlayarak 20 milyar metreküpe (bcm) çıkarmak için bir anlaşma imzaladı.
O dönemde von der Leyen, “Bugün, bu yeni mutabakat zaptı ile, Rusya’nın fosil yakıtlarından uzaklaşma çabalarımızın kilitleme arkadaşı olan Azerbaycan ile enerji işbirliğimizde yeni bir sayfa açıyoruz.” dedi.
Bayramov, iki yılı aşkın bir sürenin ardından, “Azerbaycan’ın ana boru hatlarına yönelik mevcut ara bağlantı sistemlerini geliştirmek için yatırımlara ihtiyaç var” dedi.
Arada, gazın ana boru hatlarından ithal edilmek istenen, örneğin Trans Adriyatik Boru Hattı’ndan Bulgaristan’a ve diğer durumlarda doğal gaz elde etmek için hayati önem taşıyor.
seçilen fikir şu; eğer AB daha fazla gaz istiyorsa ana altyapıyı tıslamak zorunda.
“Aliyev’in iddiası, bunun için hem kredileri geri almak hem de [bu anlaşmadan] kazanmak için yeterli olmadığı durumda. Bayramov, en çok (Azerbaycan’ın) söz verdiği yatırımlardan endişe duyuyor” dedi.
Tahminler, Azerbaycan’ın mevcut boru izlediği AB’nin doğal gaz taşıma kapasitelerine erişebilmesi için kompresörlere 2-4 milyar Avro yatırım yapması gerekeceğini, bunun da mevcut 10 bcm’nin iki katı olabileceğini söylüyor.
Azerbaycan, kendi gazının iç tüketimini ve bunu iki eski Sovyet ülkesi arasındaki mevcut boru hattı üzerinden Rusya’dan gelen gazla dengeleyerek şu ana kadar AB’ye ihracatını 3 milyar metreküp artırdı.
Rus gazının Ukrayna üzerinden AB’ye geçişine ilişkin sözleşme yenilenmezse, Güney Kafkasya ülkesinin Ocak ayına kadar enerji yedeği olması istenebilir.
“Azerbaycan bunda bir rol oynayabilir, ancak tabii ki Rusya’dan gelen gaz miktarlarını değiştirme şeklinde değil, çünkü onu yenileyecek yeterli kapasiteye sahip değiller, çünkü fazladan 15 milyar metreküp gaza sahip değiller. ” Potsdam Helmholtz Merkezi Sürdürülebilirlik Araştırma Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olan Yana Zabanova, euronews’e şunları söyledi:
“Fakat bir çeşit yasal düzenlemeyle gaz Rusya’dan alınıyor, sonra gazı yeniden etiketliyorlar ve gaz akmaya devam ediyor” dedi.
Nasıl?
“Yasal bir takas olabilir. Azerbaycan Ukrayna sınırında Rus gazını satın alıyor. Yani resmi olarak Azerbaycanlı. Sahipliği değişir ama aynı gazdır. Zabanova, “Yanı Ukrayna’da mevcut geçiş ücreti alıyor” dedi. Rusya’dan değil Azerbaycan’dan.
Avusturya, Macaristan, Slovakya ve Çekya, Ukrayna üzerinden transit geçen Rus gazının ana alıcılarıdır. Büyük bir ekstra maliyet anlamına gelen LNG gazına yönelebilirler.
Yeşile dönüşecek para
Azerbaycan, fosil yakıt rezervleri ve Kafkasya ile Hazar Denizi arasında oluşan konumu sayesinde bölgesel güç seçeneklerine ulaştı.
Bakü, önemli siyasi sermayeleri bekleyerek artan jeopolitik genişlemeyi genişletmek için COP29 BM konferansına ev sahipliği yapmaya başladı. Aliyev hükümeti, yalnızca fosil enerjinin güçlü bir otokrasi olarak görülmesini reddediyor.
Hikmet Hacıyev, “Azerbaycan petrol ve gaz üreten bir ülke olduğuna inanmıyor, ancak bize sadece petrol ve gaz gerçekleri üzerinden davranılmamalı, kaynaklarımızı yeşil dönüşüm için nasıl kâra göre davranmamalıyız” dedi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın politika politikası euronews’e şunları söyledi:
Artık Azerbaycan’ın hedeflediği uluslararası büyümek için fosil enerji santrali olması yeterli değil.
Yeşil geçişin finansmanı için gaz ve petrol gelirlerinin yeniden yatırılması, Azerbaycan ve Aliyev’in Kafkasları ve Orta Asya’daki karşılığının artırılmasının yanı sıra ekonomiyi umut verici şekilde çeşitlendirmenin bir yolunu da sağlayabilir.
Kazakistan ve Özbekistan gibi bölgedeki diğer bölgelerde de yeşil geçişe devam edilmeye başlandı.
“Bu bir gelişme meselesi. Ve şimdi Azerbaycanlıların yapma çabası şey bu çok büyük değişiklik projeleri büyük şirketlerle hayatta kalmak. Zabanova, “Tıpkı 10 ya da 50 megavatla başlayan Kazakistan gibi değil” dedi.
“Azerbaycan, Hazar Denizi’nde devasa açık deniz rüzgar parklarına sahip 200 veya 300 megavatlık projeler istiyor; bu, bölgede olabilir çünkü henüz kimse bunu yapmıyor.”
Abu Dabi’deki Masdar gibi özellikle Körfez bölgesinden büyük şirketler, bu Avrasya ötesi enerji projesine yatırımcı olarak katılarak ilgilendiklerini söylediler.
Bakü’nün hedefi evde daha fazla bağımsızlık enerji kullanmak çünkü elektrik sektörü şu anda tamamen gaz ağırlıklı. İç tüketimi azaltmak istiyor de AB’ye daha fazla gaz ihraç edilmesi gerekiyor çünkü Azerbaycan, ülkenin gelirlerini artırmanın yollarını arıyor.
Dağlık Karabağ sorunu, hem fosil hem de enerjinin kesilmesi söz konusu olduğunda bile önemli bir rol oynuyor; zira Azerbaycan, bölgeyi yeniden inşası olarak adlandırdığı proje için fonlara ihtiyaç duyuyordu.
Zabanova, “Askeri bütçe patlıyor, Dağlık Karabağ’ın ve asimile edilen bölgelerin yeniden inşası devlet bütçesine milyarlarca tam mal olacak” dedi.
“Karabağ’da büyük değişikliklerin tesislerinin kurulması yönünde büyük planlar var. Ve burada 2050 yılına kadar yeni bir net sıfır emisyon bölgesi olarak sunacağız.”
“Bu, Paris tescili kapsamındaki ulusal ve kararlı katkılarda yazılıdır. Yani bu, ek bir meşruiyet ve prestij standardı gibidir.”
