Litvanya, Salı ve Çarşamba günü, muhtemel olanın Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline ve Kiev’in esas müzakerelerine vereceği yanıtın hakim olacağına bir NATO zirvesine ev sahipliği yapacak.
Bunlar, liderlerin Vilnius’ta yapacakları iki günlük zirvede tartışacakları ana konular.
Ukrayna’nın NATO askerleri
Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy’nin Litvanya’nın başkentine NATO’nun 31 liderine bir mesajla gelmesi bekleniyor: Ukrayna, savaş bitmeden NATO’ya katılmalı.
Kiev, Doğu Avrupa müttefikleriyle birlikte, Moskova’yı yıkıcı saldırılardan caydırmak için Ukrayna’nın NATO’nun koruyucu şemsiyesine katılmasının çok önemli olduğunu savunarak net bir yol haritası merdiveninde bulunuyor.
Ancak Washington ve Berlin’in, Ukrayna’nın bir gün bir takvim belirtmeden katılacağına söz vermekten kaçınması konusunda isteksizlik.
Diplomatlar haftalardır Ukrayna’ya olumlu bir mesaj gönderecek Nihai mesaj için bir umut vaat etmeye çalışıyorlar.
Liderler, bir NATO-Ukrayna Konseyi başlatarak ve Kiev’in Batı askeri güvenlik yaklaşmasına yardımcı olacak çok yıllı bir program başlatma siyasi görevlilerini çalıştırmaya hazırlanıyor.
Ancak bunun Zelenskiy’i tatmin etmeye yetip yetmeyeceği konusunda sorular var.
Chatham House düşünce insanından Orysia Lutsevych, “Zelensky’nin ekibi mümkün olduğu kadar çok şey elde etmek için son ana kadar zorlayacak” dedi.
Güvenlik garantileri
Üyeliğin başlangıcı olarak, varlığının bazı ağır topları – ABD (ABD), Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa – Ukrayna’nın kendini savunmasına yardımcı olmak için olası uzun vadeli silah tedarik taahhütlerini değerlendiriyor.
Diplomatik kaynaklara göre, bu tür taahhütler NATO’nun çerçevesi dışında yapılacak.
Silah vaatleri, Rusya’nın 500 yılında biraz daha uzun bir süre önce işgalinden bu yana Ukrayna’ya teslim edilen milyarlarca teslimatı tamamlayacak.
ABD ile İsrail arasında, Washington’un Yahudi devleti askeri yardımı için yılda birkaç milyar dolar ödediği anlaşmaya benzer bir anlaşma da bahşiş geçen denemeler arasında yer alıyor.
Ukrayna silah endüstrisinin istihbarat iletişimi, eğitimi ve yeniden inşası için anlaşmalar da ilan edilebilir.
Ancak bazı ülkeler, bu sözleşmelerin Ukrayna’nın NATO ülkelerinin yerine geçemeyeceği veya tahliyeni geciktiremeyeceği konusunda uyardı.
Letonya Başbakanı Krisjanis Karins geçtiğimiz günlerde “Ukrayna için en iyi güvenlik koruması, savaş bitmeden NATO’ya tam üyeliktir” dedi.
İsveç’in katılımı – sonunda?
Ne yapacağı belli olmayan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO zirvesinde bir kez daha ilgi odağı olacak.
Müttefikler, devamının 32. üyesi olmak isteyen İsveç’in salonlarına yaptığı itirazları geri çekmesinde ısrar ediyorlar.
Ankara, Nisan ayında Finlandiya’nın hapishanesine yeşil ışık yakmasına rağmen, İskandinav komşularının yayılmasını engelliyor. Yeni bir üyenin kulübesinin kabul edilebilmesi için tüm NATO sınırlarının kabul edilmesi gerekir.
Bir yıl önce, Madrid’deki bir önceki NATO zirvesinde, Stockholm’e ilk davet için Erdoğan’dan destek almak için saatler süren müzakereler gerekti.
Türkiye Cumhurbaşkanı, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg arasında Pazartesi günü Vilnius’ta bir görüşme yapılacak.
Zirvenin açılışından hemen önce durumu çözecekler ve bir Türk taahhüdü alacaklar.
Askeri harcamalar
2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesinden sonra, NATO üyesi ülkelerin 2024 Yüklerine kadar GSYİH’lerinin %2’sini askeri harcamalara ayırma sözü verdiler.
İttifakın son müşterilerine göre, 31 üye ülkenin 11’inin bu yıl bu sınırı karşılaması veya aşması bekleniyor.
Jens Stoltenberg, bu rakamların “gelecek yıl önemli ölçüde artacağından” emin olduğunu söyledi.
Müttefikler o zamandan beri bu taahhüdü yukarı doğru yeniden müzakere yapıyorlar. %2 barajı artık bir asgarî olacak.
Yine de, zaman birleşmeleri gibi pek çok soru henüz karara ulaşmadı ve bazı ülkelerde oraya varmanın uzun yıllarını alacağını tahmin ediyor.
stratejik düzlemsel
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali NATO’yu doğu cephesindeki savunma sistemlerini kapsamlı bir şekilde gözden geçirmeye sevk etti.
Liderler, ana tehditleri, her bir bölgede savunmak için gerekli araçları ve olası eylem planlarını detaylandıran, yeni jeostratejik bağlama uyarlanmış bölgesel planlar hazırladılar.
Diplomatlar, Türkiye’nin itiraz ettiğini ancak sonunda zirvede onay verilmesi gerektiğini söylüyor.
