Türkiye, 14 Mayıs’ta yakın tarihin en önemli seçimleri olarak kabul edilen seçimleri yapacak.
Kekeme bir ekonomiden göç politikalarına kadar, söz konusu sorunlar, 50.000 kişinin ölümü ve memleketin güneyi ve çevresindeki kasaba ve şehirlerin harap olmasına neden olan son depremle daha da kötüleşti.
Seçmenler, ülkeyi yirmi yılı aşkın bir süredir yöneten mevcut hükümeti yürütmek veya bunun yerine Ankara’da bir liderlik değişikliğini tercih etmek arasında karar verecek.
İşte ülke günlüğüne gidiş sırasında Türk siyaseti, partileri, şahsiyetleri ve gündemdeki meseleler hakkında okunması gereken her şey:
seçim takvimi
14 Mayıs’ta seçmenlerin yeni cumhurbaşkanını ve ayrıca 600 milletvekilini seçeceği iki seçim yapılacak.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri için hiçbir aday oyların en az %50’sini alamazsa, 28 Mayıs’ta ilk iki aday arasında ikinci tur seçim yapılacak.
Seçim günü yaklaşık 61 milyon seçmenin sandık başına gideceği ve 27 Nisan-9 Mayıs tarihleri arasında yurt dışında 3 milyon seçmenin belirli bir oy kullanacağı tahmin ediliyor.
14 Mayıs’ta oy kullanma yerel saatle 08:00’de başlayacak ve sandıklar yerel saatle 17:00’de kapanacak.
Tüm siyasetçiler ve partiler bir önceki gün saat 18.00’de kampanyalarını geçirmek zorunda kalacaklar, sonraki seçim öncesi konaklamalar başlayacak.
İlk sonuçların seçim günü saat 23:59’a kadar açıklanması bekleniyor. Gece orta seçim yasakları sona eriyor ve yayıncılar resmi olmayan ilk sonuçlarını almaya başlayacak.
Geleneksel olarak cumhurbaşkanlığı yarışının galibi, oyların gittiğinin söylendiği sabahın erken saatlerinde zaferini ilan edecek.
Gelecek dönem başkanı bir zafer konuşmasıyla halka hitap edecek. Ancak kesin sonuçların Yüksek Seçim Kurulu tarafından açıklanması birkaç gün hatta bir hafta sürebilmektedir.
Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimleri beş yılda bir aynı gün yapılır.
Cumhurbaşkanlığı için kimler yarışıyor?
14 Mayıs’ta, adaylık için gerekli 100.000 imzayı toplamayı başaran dört adayın yer aldığı oy pusulası seçmene verilecek.
Recep Tayyip Erdoğan, Mevcut cumhurbaşkanı, 20 yıllık yetki sırasında en zorlu sınavla karşı karşıya kalacak. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) yöneticisi ve lideri Erdoğan, 2002’de başbakan olduklarından beri ülkeyi yönetiyor.
2014 yılında parlamento tarafından cumhurbaşkanı olarak atanan yetkileri teorisinde yalnızca ortaya çıktı, ancak eleştirmenler onun göreve geldiğinden beri Tam bir başkanlık sistemi kurduğunu sürdüreceklerdi.
2017’de yapılan referandumla başkanlık sistemine geçildi ve 2018’de parlamenter hükümet kaldırılarak tüm yetkileri tasarlanan Cumhurbaşkanı Erdoğan’a devredildi.
69 yaşındaki cumhurbaşkanı, tüm yetkileri tekelinde tutarak, muhalif sesleri susturmakla ve Türkiye’yi Atatürk’ün laik planından uzaklaştırmakla eleştiriyor.
Kemal Kılıçdaroğlu13 yıldır ülkenin ana muhalefet lideri olan, ilk kez yarışı kazanma şansının yüksek olduğuna inanılıyor.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kılıçdaroğlu, CHP’nin adayı oldu. Darı İttifakı, ‘Altı Tablosu’ olarak da bilinir.
Erdoğan ve AKP’ye karşı bir dizi büyük yenilginin ardından, 2019 yerel seçimlerinde CHP’nin güçlü belediyelerde yeniden iktidara gelmesi, Erdoğan’ın desteğini kaybetmenin ilk işareti oldu.
Ülkenin kötüleşen ekonomik durumu Kılıçdaroğlu’nun elini güçlendiriyor gibi görünüyor.
Kimileri 74 yaşındaki emekli devlet memuruna Türk ‘Ghandi’ diyor, kimileri onu siyasi karizmadan yoksun olma ve seçim kazanma şansı yüksek görülen kendi partisinden siyasetçileri engellemekle eleştiriyor.
Muharrem İnce Vatan Partisi lideri Cumhurbaşkanlığı yarışını çok iyi biliyor. 2018’deki son cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından ikinci kez Erdoğan’a karşı yarışacak.
İnce, o dönemde CHP’li ve ana muhalefetin adayıydı. Ancak seçim gecesi ortadan kaybolması bir ihanet olarak algılandı ve ‘kayıt dışı’ Whatsapp mesajı “adam kazandı”, yenilgiyi kabul etmesi taraftarları için bardağı taşıran son damla oldu.
2021’de CHP’den kullanımının ardından Vatan Partisi’ni (Milletvekili) kurdu.
Muhalefet kanadından çekilme çağrılarına rağmen İnce ikinci tura gideceğinden emin. 58 yaşındaki aday, oyları bölmek ve Erdoğan’ın ekmeğine yağ sürmekle eleştiriliyor.
Sinan OğanAtalar İttifakı’nın aday Gösterdiği Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) üyesiydi.
2015 yılında ihracata gidişe karşı açılan davayı kazanarak dönüşün ardından 2017 yılında ikinci kez partiden ihraç edildi.
Artık bağımsız bir siyasetçi olan 55 yaşındaki isim, genel olarak diğer adaylara göre daha az tanınıyor. Oğan, 2011-2015 yılları arasında milletvekili olarak görev yaptı.
Parçalayıcı
Yarışın belki de en karmaşık kısmı parlamento seçimleridir. Seçmenler, 32 siyasi partinin yer aldığı uzun bir oy pusulasına sahip olacak.
Türkiye, her seçim nüfus büyüklüğüne bağlı olarak belirli sayıda temsilci seçen 87 çok üyeli seçim bölgesi bölünmüştür.
Toplamda 600 milletvekili kitabı.
karmaşıklık burada bitmiyor.
Bazı şehirler, adayların kimlerin yaşadıklarını geleneksel olarak belirli bir partinin kalesidir. Bu nedenle, bazı partiler, milletvekilliği kazanmayı maksimuma çıkarmak için, diğer partilerin adaylarını seçim listelerine dahil etmektedir.
Bir partinin mecliste temsil edilebilmesi için yüzde 7 barajını aşması gerekiyor.
Yeterli oyu alamayan herhangi bir parti, %7 barajına ulaşan bir sonucun üyesi ise yine de parlamentoya verebilir.
İttifaklar
Halk İttifakışu anda dört partiden oluşuyor: iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP) ve Yeni Refah Partisi (YRP).
Ana muhalefet bloğunun Darı İttifakı, ise altı partiden oluşur: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti (İYİ), Saadet Partisi (SP), Gelecek Partisi (GP), Demokrat Parti (DP) ve Demokrasi ve Terakki Partisi (DEVA) ).
Emek ve Özgürlük İttifakı teoride Yeşil Sol Parti (YSP) ve Türkiye İşçi Partisi’nden (TİP) oluşan iki partiden oluşuyor. Ancak YSP’nin parti listesinde dört farklı partiden adaylardan oluşuyor.
Son seçimlerde üçüncü olan ve şu anda şampiyonluk olasılığı bulunan Kürt yanlısı Halkların Demokratik Partisi (HDP), Yeşil Sol Parti (YSP) altında seçime katılacak.
Sosyalist Güçler BirliğiSol Parti (SOL), Türkiye Komünist Partisi (TKP) ve Türkiye Komünist Hareketi’ni (TKH) bir araya getiriyor.
Zafer Partisi (ZP) ve Adalet Partisi (AP) seçime girdi. Atalar İttifakı.
Tüm oyların söylenmesinden sonra, yeni milletvekillerini belirlemek için D’Hondt yöntemi kullanılacak. Yöntem, partilere yaklaşık olarak sahip oldukları oy kayıtları olarak koltuk tahsisatlarını barındırmayı hedefliyoruz.
Yurt dışında kullanılan oylar, partilerin yurt genelinde aldıkları oylara göre eklenecek.
Ne vaat ediyorlar?
Büyük bir sürpriz olmazsa gelecek dönem Cumhurbaşkanlığı sarayında ya Erdoğan’ın ya da Kılıçdaroğlu’nun ikametgahı neredeyse kesin. Ve önceki seçimlerdeki modeli devam ettirecek, koltukların ağırlıklarının üç ağırlığı tarafından işgal edilecek: Millet, Halk ve Emek ve Özgürlük İttifakı.
Kampanyasını “Türkiye’nin Yüzyılı” görüşü üzerine Kuran Erdoğan’ın 23 maddelik manifestosunu 11 Nisan’da açıklaması bekleniyor.
AKP’nin son 20 yılda inşa edecek yapıları sergileyecek ve afetleri yeniden inşasına yönelik yeni planların gelmesi bekleniyor.
Geçen Ekim’de düzenlenen bir etkinlikte, görevdeki liderin asıl amacının anayasayı değiştirdiğinden bahsetmiş ve zamana kadar yapılan kullanıcının yeterli olmadığını söylemişti.
Konuşmasının tartışması tartışma aile kurumuydu. Kadın-erkek arasındaki meşruiyete dayalı birliktelik hor görülürken, sapkınlık, ahlaksızlık ve çarpık tanıtımlar kasten teşvik ediliyor” dedi.
Öte yandan, ana muhalefet (Millet İttifakı) Erdoğan’ın birçok imza politikasını kalıcı şarkı sözü veriyor ve seçim yeminlerini dokuz ana başlık altında sıraladı: adalet, başarısızlıkla mücadele ve eğitimin en önemli hükümleri arasında yer alıyor.
Muhalefet, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığını eski parlamento sistemini dağıtmak istiyor.
Verdiği vaatlerden en çarpıcı olanı ekonomi ve göç politikalarıyla ilgili.
İttifak, iki yıl içinde girişiu tek haneli geceye indirme ve kişi başına düşen milli geliri beş kat artırma sözü veriyor.
Onlar da gönderme sözü verdiler. iki milyon Suriyeliiki yıl içinde gönüllü olarak okula dönebilirler.
Mütevazı mutfağından canlı videolar paylaşan Kılıçdaroğlu, yolsuzlukla mücadele sözü veriyor ve özgürlüğü artırıyor.
İktidara gelirlerse Türkiye, toplumsal cinsiyete dayalı tedbirleri önlemeyi, şiddet mağdurlarını korumayı ve başarısızlıkları cezalandırmayı amaçlayan İstanbul Sözleşmesi’ne yeniden katılacak” diyor.
Ayrıca Kanal İstanbul planlarından vazgeçilecek, Ankara’daki Cumhurbaşkanlığı Köşkü halka ve cumhurbaşkanının yeni adresi eski saray Çankaya Köşkü olacak.
Anketler neyi gösteriyor?
Seçim anketleri, Erdoğan ile Kılıçdaroğlu arasında, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, göğüs göğsü bir yarışa işaret ediyor ve yirmi yılı aşkın bir süre sonra olası bir iktidar değişikliğine işaret ediyor. Ancak birçok kişi anketlere şüpheyle bakmak ve Erdoğan’ın veritabanının ona ihanet etmeye yönelmesine neden oluyor.
5 araştırma şirketinden 4’ünün son raporlarına göre Kılıçdaroğlu, tek rakamla Erdoğan’ın önünde. Bununla birlikte, aynı zamanda ikinci bir ikinci tura işaret ediyor.
11 farklı şirket tarafından yapılan son bakış yoklamalarına göre, AKP %32’nin üzerinde oyla yarışı önde gidiyor, onu %27,6 oranında oy alması beklenen CHP seyircisi. Yeşil Sol Parti’ye bağlı olacak olan HDP yüzde 10,7 ile üçüncü sırada yer alıyor.
İktidardaki AKP muhalefeti karşı karşıya geriliyor.
İki karşıt bloğun toplam oylarına dizisi Millet İttifakı yüzde 42,2 oy oranıyla birinci sırada yer alırken, Erdoğan’ın Cumhur İttifakı’nın yüzde 40,6 oy alması bekleniyor.
Ne tehlikede?
Ülkede seçim tartışmalarının başında muhtemelen yüksek harcama ve ekonomik kriz geliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre yıllık ortalama 2022’de %64,27 olarak kaydedildi. Ancak bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), %137,55 ile rakamların iki kattan fazla olduğunu iddia ediyor.
Özellikle konut sektöründe hızla yükselen hayat pahalılığı ve kısıtlama oranları seçmenin alınmasındaki en önemli konular.
Hükümetin tepkisi ve olayın ele alınması yıkıcı depremlerşubatta sandıklara yansıyacak.
Türkiye’nin dünyasında en fazla mülteci barındıran ülke olduğu gözün önünde, seçmenlerin göçü bir diğer önemli konu olarak görülmesi şaşırtıcı değil. Bazı göçmen, göçmen yanı sıra göçmen düşman duyguların da görüldüğünü gösteriyor.
Erdoğan’ı eleştirenler, hükümetin muhalefeti susturduğunu, haklarının aşındırdığını ve yargı sisteminin etkisi altına alınacağını söylüyor; Bu suçlama, 2016 darbe girişimi de dahil olmak üzere benzersiz güvenlik tehditleri karşısında, genellikle koruduğunu söyleyen kuruluşlar tarafından reddediliyor. Çalıştırma memurlarının ve personelinin kamu hizmetlerinden ihraç edilmesi ve medyaya yönelik baskılar susturma ve sindirme politikası olarak görüldü.
Bu nedenle sivil özgürlükler asla gündem dışı değildir.
Son olarak, güneydoğudaki yıkıcı depremlerin yol açtığı çözülmeler, seçimler sırasında olası usulsüzlüklerle ilgili endişeleri artırdı.
… ve seçim günü
Halka açık yerlerde alkol içeren veya tüketilmesi yasaklanacak. Tüm eğlence merkezleri oy verme zamanlarında kapalı kalmak zorunda kalmaktır. Restoran ve eğlence imkanı sunan mekanlar, servis sadece yemek servisi yapabilir. Kolluk güçleri dışında kimse silah taşımaz.
