10 yaşındaki bir uzunlukta, gururla kardeşinin yanında ayakta ve işlemeli başörtülü, uzun rengarenk etekli yaşlı kadınların monoton ilahilerini dinliyor. İlya, Güney Kafkasya’daki Gürcistan ülkesinin küçük bir köyü olan Gorelovka’da ilk kez yatsı namazı toplanmasına katılıyor ve nesilden nesile aktarılan asırlık ilahileri takip etmeye kararlı.
Rahip ve ikonografi yok. Doukhoborların 18. yüzyılda Rusya’da pasifist Hıristiyan mezhebi ortaya çıktığından beri yaptığı gibi, sadece erkekler ve kadınlar bir arada dua ediyor.
Geleneksel ata, neredeyse iki yüzyıl önce Ortodoks kilisesini reddettikleri ve Çar I. Nicholas’ın ordusunda hizmet vermeyi reddettikleri için Rusya İmparatorluğu’nun sınırlarına dayandı; Bunlardan iki yıl önce askere alınmamak için Rusya’dan kaçan binlerce erkek gibi. Moskova’nın Ukrayna’yı işgali.
Bugün, sıkı sıkıya bağlı, Rusça konuşulan iki dağlık köydeki çiftçinin elinde yalnızca 100 kadar Doukhobor kaldı.
İlya’nın annesi 47 yaşındaki Svetlana Svetlishcheva, ailesiyle birlikte eski bir mezarlığa giderken Associated Press’e “İnsanlarımız ölüyor” diyor.
Doukhobor’ların krallığı Rusya’daki
19. yüzyılda sürgüne gönderilen yaklaşık 5.000 Doukhobor, düşman İmparatorluğu Osmanlı sınırına yakın 10 köy kurdu ve burada şiddete karşı vaaz etmeye ve takip etmeyenler veya kilise ritüelleri olmadan ibadet etmeye devam ettiler.
Topluluklar zenginleşti ve yaklaşık 20.000 üyeye ulaştı. Bazıları yeni çar II. Nicholas’a ayrılma sözü vermeyi reddedip silah yakarak protesto edince, şiddetli bir baskı başlatıldı ve yaklaşık 4.000 kişi geniş Rus İmparatorluğu’nun başka yerlerinde tutulmaya gönderildi.
Rusya’daki Mordovia Devlet Üniversitesi’nden profesör Yulia Mokshina’yı inceleyen grup, şiddetsizliğin Doukhobor kültürünün temeli olduğunu söylüyor.
Mkshina, “Doukhobor’lar güç kullanmadan da gerçeği savunabileceğinizi kanıtladı” diyor. “Silahsız ama hakikatleriyle ve iç güçleriyle savaştılar.”
bu kötü durumu, kendisi de bir pasifist olan Rus romancı Leo Tolstoy’un dikkatini çekti ve Tolstoy, son romanı “Diriliş”ten elde ettiği geliri yaklaşık 7.500 Doukhobor’un Acıdan kaçmak için Kanada’ya göç etmesine yardım etmek için bağışladı.
Ve bu arada, Sovyet otoritesinin dinine acımasızca baskı yaptığında bile ikili hiç durmadı.
Sarsıntılı bir inanç mı?
46 yaşındaki Yuri Strukov, 30 yıldır yaşadığı Orlovka köyünde gururla “Dua edilmeyen tek bir Pazar bile olmuyor” diyor.
Kırsal kesimdeki diğer kişiler gibi Strukov’un da büyükbaş hayvanları var ve süzme peynir, ekşi krema ve suluguni adı verilen salamura peynir üretiyor ve bunlar başlangıçta bir kasabada satıyor. Yaşam tarzı zorlu; kışın dondurucu soğuklara ve yazın kurak göğüs geriyor ve uzak köy, en yakın büyük şehirden mesafe üç saatlik mesafe ki bu da artık pek çok Doukhobor’un ilgisini çekmiyor.
Strukov şöyle diyor: “Topluluk değişti çünkü küçüldü. Sayımızın az olması ruhta ağır bir iz bırakıyor.”
Sovyet döneminde Doukhobor’lar bölgedeki en iyi kollektif çiftlikler arasında yer alıyordu. Ancak Sovyetler Birliği’nin varlığına yaklaşırken Gürcistan’da yükselen milliyetçi duygu, birçok kişinin 1980’lerin sonlarında Rusya’ya dönmesine neden oldu.
1989’da Gorelovka’dan şu an Batı Rusya’ya doğru yola çıkan 1000 Doukhoborlu ilk konvoy arasında yer alan 39 yaşındaki Dmitry Zubkov, “Yer değiştirmedik, geri döndük” diyor. Zubkov ve ailesi köye yerleşti. Rusya’nın Tula bölgesinde Arkhangelskoye.
Strukov da taşınmayı düşünüyor.
Birkaç Doukhobor ırkının ayrılmasının ardından etnik Gürcüler ve Ermeniler (Orlovka, Ermenistan sınırına yakın) buraya yerleşmiş ve kendisi, bölgesel olarak giderek küçülen Doukhobor bölgeleri arasındaki ilişkilerin gerginleştiğini söyledi. Ailesinin dört üyesi Orlovka’da yaşayan oğulları Doukhoborlardır.
Ancak ibadethane ve atalarının mezarlarına gitmesine engel oluyor.
“Bütün topraklar atalarımızın duası, teri ve kanıyla ıslanmış durumda” diyor. “Burada kültür kalıplarımızı, geleneklerimizi, ritüellerimizi koruyabilmek için her zaman farklı miktarlarda çözüm sağlamaya çalışıyoruz.”
Doukhobor ayinleri geleneksel olarak bir nesilden diğerine ağızdan ağza aktarılır ve Strukov’un 21 yaşındaki kızı Daria Strukova, geçmişteki gelişmiş üyelerinden mümkün olduğunca çok şey öğrenmenin aciliyetini hissettiğini söylüyor.
Strukova, “Bu kadar derin ve ilginç bir veri, eğer zamanında tamamlanmazsa kaybolup gittiğinden her zaman endişeleniyorum” diyor.
Kendisi, Gürcü Ortodoks Kilisesi’ne geçmeyi, bu inancın büyük etkinliğe sahip olduğu Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te öğrenciyken öğrendiğini söylüyor. Ancak dua toplantısı sırasında Doukhobor korosunu dinlediğinde şüpheleri ortadan kalktı.
“Özlediğim şey bu farklıydı, hiçbir yerde bulamadığım şey bu” diyor. “Artık Doukhobor inancının yaşadığın sürece kadar her zaman benimle birlikte biliyorum.”
Zubkov, Strukova’nın Rusya’daki Doukhoborlar arasında sarsılan inancının bir durum olmadığını söylüyor. Rus toplumuna benzeseler, büyük şehirleri deneyimleseler, aynı dili konuşmalar ve yerel halkla gelenekleri paylaşsalar bile, elbette ki hakim dinin cazibesine kapılacaklar.
“İnsanlar kaçmak istemedi” diyor. “Maalesef çok hızlı bir şekilde asimile olabilir.”
30 yılı aşkın bir süre önce yaklaşık 750 Doukhobor Arkhangelskoye’ye yerleşti. Artık Pazar namazına yalnızca birkaç yaşlı kadın katılıyor ve cenazelerde yalnızca birkaç Doukhobor geleneksel marşları söylüyor.
Zubkov, on yıl içinde Arkhangelskoye’den tamamen kaybolacağını öngörüyor.
Aileleri bir asırdan fazla bir süre önce Kanada’da yeniden başlayan Doukhoborlar, Strukov ailesi için kutsal olan köylerle güçlü bir bağ sahipleri. Önemli olanın inançları ve bunun sonucunda çizen pasifist ilkeler olduğunu söylüyorlar.
Kanada’daki en büyük Doukhobor desteğine liderlik eden John J. Verigin Jr., “Herhangi bir manevi tutulan sahip belirli bir yer ve tarihi mekana sahip olduk” dedi. “Organizasyonumuzu sürdürmeye çabalamamız şey, yaşam konseptimizin bu temel ilkelere olan bağlılığımızdır.”
Ancak Gorelovka’daki İlya, okunan, kültürün ve inancın ataları tarafından kurulan bir yere dayandığını bilmekle rahatlıyor.
İlya, “Kendimi her gün Doukhobor kıyafetleriyle namaza, giden uzun boylu bir yetişkin olarak beslenmeye” dedi. “Buraya gelmeyi çok seveceğim, artık burada da seviyorum.
