“Kirazın derisinin altında kiraz,
Narın içinde nar,
Benim yüreğimde uzunluklu boyunca
Memleketim var.”
Eğer Kalamış’ın sokaklarında yürürken kaldırımın birinde yerde bu dizeleri görürsen kaldır başını ve bak yanı başında duran konuta. Bahçesini kapatan demirlerin üstünde fotoğrafları göreceksin, sonra meskenin duvarında tam ortasında birbiriyle dans edermiş üzere duran kuşları. Mavi Kaplumbağa fotoğraflarını de unutmayalım. Bahçe kapısından içeri gerçek ilerlemek için meskenin kıdemlisi Çorap ve genç köpeğinden müsaade almak gerekli. Bizi torun Sabahattin Rahmi Eyüboğlu karşılıyor. Dolu dolu sanata adanmış bir ömürden geride kalan 2 bine yakın eser. Aslında meskende her şey eser niteliğinde bizler için. Yaşanmışlıklar var. Tarihe tanıklık etmiş her bir eşya… Konuta adım attığımız andan itibaren ise aklımızda tek bir soru: Bu konut neden müze olmamış ya da neden olamıyor? Ülkesini yurtdışında fotoğraflarıyla tanıtmış bir sanatçı var sonuçta ortada. Yazının başında yer alan Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun şiirini bir daha okuyalım. Bu ülkenin aydınlık yüzleri daima memleketim, memleketim ve yeniden memleketim demiş, fakat bu ülkenin başına kim geçerse geçsin dünyanın bildiği, sahip çıktığı sanatkarına onların ülkesine sahip çıktığı kadar sahip çıkamamış. Nasıl yazmış Nâzım Hikmet; Alnımın çizgilerindesin memleketim,/ Memleketim, / Memleketim…
MİMAR TURGUT CANSEVER
1958’de mimar Turgut Cansever’in yaptığı konut, aslında bir atölye olarak tasarlanmış. Bedri Rahmi Eyüboğlu meskenin tamamlanmasından bir yıl sonra eşi Eren Hanım’la buraya yerleşmiş. Daha sonra iki yıl Amerika’da kalan çift, 1962’de yine meskenlerine geri dönmüşler. 1975’te ömrünü yitiren Bedri Rahmi Eyüboğlu’ndan sonra Eren Hanım bu konutta yaşamaya devam etmiş. Meskene yapılan eklerden sonra ise oğulları Mehmet Eyüboğlu da konuta taşınmış ve 2009’a yani vedasına kadar ailesiyle burada yaşamış.
Gerisini torun Sabahattin Rahmi Eyüboğlu’ndan dinleyelim: “1976’dan itibaren babam buraya yerleşiyor ve konuta sahip çıkıyor. Meskene sahip çıktığı üzere dedemin yapıtlarına de sahip çıkıyor. Ondan ötürü konut âlâ makus ayakta. Hatırı sayılır bir arşiv var elimizde. Fakat dersen ki bir sanatkarın işleri korunması gerektiği üzere korunuyor mu? Hayır. Babam 2009’da ömrünü yitirince tek evlat olmanın avantajıyla, yani miras arbedesi yok bütün güç artık bende sandım. Ben zannettim ki güç bendeyken her şeyi istediğim üzere yapabilirim. O denli olmuyormuş o işler. Birinci evvel bir para kazanman lazım. Fikir hoş, isimler güçlü, Eren Hanım, Bedri Rahmi, meskeni müze haline getirmek ve gelecek kuşaklara aktarmak lazım. Kendi tanıdığım, bildiğim sanatsever ailelerin hepsine gittim. Gitmediğim kalmadı. Herkes bana soruyor, ona gittin mi, buna gittin mi?”
HER KAPIYI ÇALDI
Torun S. Rahmi Eyüboğlu’nun çalmadığı kapı kalmamış ve sonuç ortada. Bu mesken bir müzeye dönüştürülürse konutta bulunan ressam Eren Eyüboğlu’nun ve Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun yapıtları ve Anıtlar Kurulu’nda olan bina da profesyonelce korunabilir.
S. Rahmi Eyüboğlu, “Evet burası müdafaa altında. Bedri Rahmi’nin meskeni Turgut Cansever’in mimarisi olduğu için. Burası beton karkas bir konut. Lakin ahşap konut diye müdafaaya aldılar. Burayı müzeye çevirmem için Cengiz Bektaş çok uğraştı. Tüm bu uzun uğraşlar sonucunda; Cengiz Bektaş’n da sıtkı sıyrıldı. Benim de sıtkım sıyrıldı.
İş Bankası’nda bir orta stant açtık. Bedri Bey’in de bütün hakları İş Kültür’de o vakit. O devrin yöneticisinden bir randevu istedim. Kalktım, gittim. Anlattım sıkıntımı. Olumlu yaklaştılar evvel. Ah! dedim, İş Bankası sonuçta, Cumhuriyetin kurucusunun kurduğu banka bu türlü bir işe dayanak olabilecek. Bir telefon oradan yeniden yetkili biri, ‘Size Kibele binasında fotoğrafları koruma için yer ayarlayabiliriz. Lakin biz bu işe evet diyemeyeceğiz’ dedi. İşte o vakit hani seni kara saplı bıçak üzere var ya dedemin şiirinde, ciğerime sapladılar. Birkaç yıl sonra hastalıklar çaldı kapımı… Sonra mı? Benim yıldızım düştü. Benden sonra çocuklarım ne yapar bilmiyorum. Hiç de baskı kurmuyorum. Ailenin ne olduğunu kendi yüreklerinde anladıklarını devam ettirirler. Babam burayı Bedri Rahmi Apartmanı yapmadı. Benim Eren Hanım Apartmanı yapmaya niyetim yok” diyor.
GELECEK NESİLLER…
Bedri Rahmi Eyüboğlu hayattan göçeli 50 yıl oldu diyor torun Rahmi ve ekliyor, “İş Bankası’ndan sonra beni heyecanlandıracak bir ziyaretçi geldi bu konuta. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu. Beylikdüzü’ndeki devrinde Atatürk Kültür Merkezi açmış. O galerinin içinde bir tane fotoğraf galerisi var. İsmi da Bedri Rahmi Eyüboğlu. Sonra bir kez daha geldi. Lakin biliyoruz ki sayın İmamoğlu’nun çok fazla işi var, koca bir İstanbul var.”
BÜYÜK BOYUTLU ESERLER
En büyük yapıtların bir tanesi 32 metrekare. Bir tanesi ise 14 metrekare. Rahmi Eyüboğlu, 32 metrekare olan yapıtı konutta tutamadığı için bir galeriden rica etmiş orada duruyor. 14 metrekare yapıtı ise inançlı saklayabilmek için sardırmış meskende duruyor. Daha neler var neler; Eren Hanım ve Bedri Bey’in kâğıt işleri ve yağlı boya tuval işleri dahil yaklaşık 2 bin den fazla eser. NATO’ya yapmış olduğu mozaik panonun yepyenisi, mezuniyet resmi, ünlü heykeltıraş Mari Gerekmezyan’ın yapmış olduğu büst, elyazısıyla şiirler, notlar, duvarlarda Bedri Rahmi Eyüboğlu’na ve eşi Eren Hanım’a ilişkin eskizler, tablolar, Bedri Rahmi’nin Hoş Sanatlar Akademisi diploması, Yahya Kemal’in imzaladığı bir fotoğraf, Orta Güler imzalı fotoğraf, raflarda ve sehpaların üzerinde seramik işleri… Saymakla bitiremeyeceğimiz eserler yer alıyor meskende.
Bu yapıtların korunması bu meskenin ise yapıtlarla birlikte genç jenerasyona aktarılabilmesi için bir müze haline getirmesi gerekiyor. Boşuna mavi kaplumbağa dememişler, mavi kıymetli. Nasıl diyor Bedri Rahmi Eyüboğlu, “Sen bana boş ver, erik ağacı/ Çiçeğini açmaya bak” Tahminen ağaçlar çiçek açtığında yani bahara Bedri Rahmi Eyüboğlu Müzesi’nin birinci adımları atılır.
KİTAPLAR…
Dedesiyle ilgili kitaplar çıkaran Rahmi Eyüboğlu ayrıyeten dedesinin yapıtlarından stantlar de açtı. Eren Eyüboğlu ile ilgili de bir kitap çıkaran torun Rahmi, babadan aldığı meşaleyi 5 kitaba getirdi. Bu yıl içinde yeni bir projesi var. Rahmi Eyüboğlu, “2025 yılında büyük bir Bedri Rahmi bombası patlayabilir. Yabancı müzeye gidecek bir Bedri Rahmi fotoğrafıyla ilgili. Bana kalsa çabucak detayları anlatacağım sana lakin ortadaki müze müsade etmiyor. Sonra Eren Hanım’ın da işlerini bu türlü bir güçlü bir müzeye de verdik mi…” diyor.
