İranlılar, Orta Doğu’da uzun süre devam eden ekonomik bölgeler, kitlesel protestolar ve gerginliklerin ardından İslam Cumhuriyeti’nde halkın ilgisizliğinin yaygınlaşması nedeniyle, geçen ay bir helikopter kazasında hayatını kaybeden merhum Cumhurbaşkanı İbrahim Raisi’nin yerine geçmek üzere erken seçimle Cuma gününü oy kullandı.
Seçmenler, katı görüşlü adaylar ile İran’ın Şii teokrasisini işleyişini değiştirmeyi amaçlayan reformist hareketine mensupların az tanımlanmış bir özellikleri arasında bir seçim yapmakla karşı karşıya. 1979 İslam Devrimi’nden bu yana olduğu gibi, kadınlar ve radikal değişim arayanlar oylamaya katılamayacak, oylamanın kendisi ise uluslararası bakımlar tarafından denetlenmeyecek.
Oylama, Gazze Şeridi’ndeki İsrail-Hamas savaşı nedeniyle Orta Doğu’da daha geniş gerilimlerin yaşandığı bir dönemde ortaya çıktı. Nisan ayında İran’da Gazze’deki savaş nedeniyle İsrail’e ilk doğrudan saldırı başlarken, Tahran’ın bölgesel olarak silahlandırıldığı Lübnan Hizbullahı ve Yemen’deki Husi isyancıları gibi milis gruplarda da şiddete katılıyor ve saldırıları artıyor.
Bu arada İran, silah nükleer silahlarının yakın varlığını uranyum zenginleştirmeye devam ediyor ve eğer varsa çok sayıda nükleer silah inşa etmeye yetecek kadar büyük bir stok bulunduruyor.
İran’ın 85. yılında Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney devletle ilgili tüm düzenleme son sözü söylerken, başkanlar ülkenin politikalarını Batı ile çatışma veya müzakere yönünde yönlendirebilir.
Rekor düzeyinde düşük seçim seçimi
Son seçimlerdeki rekor düşük katılımların göz önünde bulundurulması, Cuma günkü seçimlere kaç İranlının katlanacağı belirsizliğini koruyor.
Seçimlerin başarısız olmasıyla İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, tüm sandıkların yerel saatle sabah 8’de açıldığını duyurdu. Hamaney seçiminin ilk oylarından birini paylaşan katılımcılar katılmaya çağrıldı.
Hamaney, “Halkın coşkuyla sunulması ve daha yüksek sayıda seçmen, İslam Cumhuriyeti için kesin bir ihtiyaçtır” dedi.
Devlet televizyonu daha sonra ülkeyi kapsayanki oy verme yerlerinin görüntülerini mütevazı çizgilerle yayınladı.
Analistler genel olarak yarış olarak üç yönlü bir yarışma olarak tanımlanıyor. İki katı görüşlü var; eski nükleer müzakereci Saeed Jalili ve parlamento üyesi Muhammed Bagher Kalibaf. Şii din adamı Mostafa Pourmohammadi de kötü oynamasına rağmen yarışta kaldı.
Bir de, Tahran’ın dünya güçleriyle 2015’te dönüm noktası niteliğindeki nükleer anlaşmayı imzalayan eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani gibi isimlerle aynı safta yer alan reformcu adayı Mesud Pezeşkian var.
Nükleer anlaşma sonunda küçümler ve muhafazakarlar tekrar sıkı bir şekilde dümene geçti.
Daha yüksek bir katılım, atom anlaşmasına geri dönüş ve Batı ile daha iyi ilişkiler isteyen 69 yıllık kalp cerrahı Pezeshkian’ın anlayabileceği.
Ancak Pezeshkian’ın seçmenleri oylamaya ilgi çekmek için gereken ivmeyi kazanıp kazanamayacağı henüz belli değil. Tutuklu Nobel Barış Ödülü sahibi Narges Mohammadi de dahil olmak üzere boykot çağrıları yapıldı. Bu arada Hamaney, Pezeshkian ve müttefiklerine Amerika’ya ulaşma arzuları konusunda üstü kapalı bir uyarıda bulundu.
Seçim hakkında yapılması gerekenler
18 yaş üzerindeki 61 milyondan fazla İranlı oy kullanma hakkına sahip olup bunların yaklaşık 18 milyonu 18 ila 30 yaş arasındadır.
İran’da kazananın kullandığı tüm oyların yüzde 50’sinden fazlasını elde etti. Eğer bu gerçekleşmezse, en iyi iki adayla bir hafta sonra ikinci tur yarışacak.
63 yaşındaki Raisi, 19 Mayıs’ta ülkenin dışişleri bakanı ve diğerlerinin de hayatlarını kaybettiği helikopter kazasında hayatlarını kaybetti. O, Hamaney’in himayesi altında kişi ve dini liderin potansiyeli halefi olarak görülüyordu.
de pek çok kişi onu, İran’ın 1988’de gerçekleştirdiği toplu infazlardaki rol ve uygunsuz bir şekilde bu liderliğin taktığı iddiasıyla polis tarafından ele geçirilen genç bir kadın olan Mahsa Amini’nin 2022’deki ölümünden sonra protestoların ardından muhalefete rağmen yine de kanlı baskıdaki rolü nedeniyle tanıyordu. zorunlu başörtüsü veya başörtüsü.
