Finliler, bir sonraki devlet başkanları olmak için teklifler veren iki uzmanlık alanı arasında seçim yapmak üzere Pazar günü sandık başına gidiyor.
Merkez sağ Ulusal Koalisyon Partisi’nden 55 yaşındaki eski Başbakan Alexander Stubb, sol bölgedeki Yeşiller Birliği’nden 65 yaşındaki eski dışişleri bakanı Pekka Haavisto ile yarışacak.
Başarılı bir aday, sağlıklı olarak para birimlerini terk ederek yakın zamanda NATO ittifakına üye olduktan sonra ülkenin dış ve güvenlik politikasına yön verecek.
Her iki umutlu da Moskova’ya karşı sert bir çizgiyi paylaşıyor, Washington’la bağların devamını sağlıyor ve Ukrayna’yı askeri ve mali açıdan desteklemeye devam etme sözü veriyor.
Ülkenin Rusya ile 1.340 kilometrelik sınırı bulunuyor. Kasım ayında Helsinki, Moskova’nın göçmenleri ülkesinde’yı istikrarsızlaştırmak için “melez savaşı” iddiasıyla sunduğu iddiayla doğu komşularıyla olan sekiz resmi sınır kapısının tamamını kapattı.
Ancak kampanyanın son koşulları adaylar arasında tarz ve perspektif açıdan parça farklılıkları ortaya çıktı.
Helsinki Üniversitesi’nde dünya siyaseti yapan Teivo Teivainen, “İlk turdaki son derece kibar kampanyanın ardından, görev için yarışan iki adam arasında biraz daha çatışma yaşandı” dedi.
Stubb ve Haavisto, NATO’ya yeni katılan ülkelerin, ittifakın nükleer silahlarının kendi taraflarına izin verilmesine izin verilmesine izin verilip verilmeyeceğine dair soru konusunda farklı görüşlere sahipler.
Teivainen, “Stubb’un bölgedeki topraklarına nükleer silahların aktarılması konusunda daha olumlu bir tutum var” dedi. “Bu onun NATO karmaşasına ve ABD’ye yönelik biraz daha olumlu çizgilerini yansıtıyor.”
Çoğu Avrupa’nın farklı olarak resmi cumhurbaşkanı, özellikle Amerika Birleşik Devletleri, Rusya ve Çin gibi Avrupa Birliği ülkelerinle ilgili olarak dış politika ve güvenlik politikasını hükümetle birlikte formüle etme konusunda yürütme yetkisine sahiptir.
Devlet başkanının aynı zamanda orduyu da komuta ettiği, özellikle Avrupa’nın mevcut güvenlik ortamında ve Rusya’nın bir yıl önce Ukrayna’ya saldırısının ardından Nisan 2023’te NATO’ya katılan ülkede’nin mevcut jeopolitik durumu açısından önem taşıyor.
Anketler Stubb’ın farkının daraldığını gösteriyor
Muhafazakar Ulusal Koalisyon Partisi üyesi Stubb, 28 Ocak’ta yapılan seçimde ilk turunda yüzde 27,2 oyla birinci sırada yer aldı.
2014-2015 yılları arasında hükümet liderliği veren ve daha önce birçok kabinede görevde bulunan Stubb, mevcut başkan Sauli Niinistö’den sonra favori olarak isim olarak listeleniyor.
Ancak anket, Haavisto’nun kazandığıyla Stubb’ın farkının son dakikada daraldığını gösteriyor.
İlk turun ikincisi olan Haavisto, Finlandiya’nın 2019-2023’teki en iyi diplomatı ve NATO’ya girişinin ana müzakerecisiydi. Birleşmiş Milletler’in eski çatışma arabulucusu ve dindar bir çevreci olan Haavisto, ilk turda oyların %25,8’ini aldı.
Ocak ayında yapılan oylamada hiçbir günün oylarının yarısından fazlasını alamadığı için ikinci tur seçim yapılması gerekti.
Yeşiller Birliği’nin eski lideri ve bağımsız olarak yarışan Haavisto, 2012 ve 2018 seçimlerinden sonra üst üste üçüncü kez göreve talip oluyor.
Devlet başkanının günlük siyasetin dışında kalması ve büyük ölçüde iç siyasi tartışmaların dışında kalması bekleniyor.
Ancak bu ayın başlarında büyük sendika grevleriyle sarsıldı ve iki günlük kampanya süreciyle ilgili sorularla karşılaştı.
Stubb, partinin işverenlerine ve çalışanlarına anlaşmazlıkları yerel düzeydeki meseleler konusunda daha fazla özgürlük vermemesinden uzaklaşmak ve bir kişinin iş hayatındaki sorunlarla ilgilenmediğini söyledi.
Haavisto ise perde arkası görüşmeler için tarafların bir araya getirilerek çalışacağını söyledi.
Aşırı sağ ve liberal seçimlerin sonucu ortaya çıkabilir
Kararsız seçimler aşırı sağ popülist Finliler partisi ve kırsal merkezli Merkez Parti’nin destekçileri olacak.
Bu partilerin adayları ilk turda sadece yaklaşık 615.000 kişi, yani seçmenlerin yaklaşık %20’si, oylarını Finlilerin eski lideri olan Parlamento Başkanı Jussi Halla-aho’ya verdi.
Analistler, artık Finlandiya’nın başkanlığına geleneksel değerleri tercih eden seçmenlerin kararlarını geniş çapta söylüyor.
Teivainen, “Seçimin ikinci turuna öncelikle Finlilerin ve Merkez Partinin seçmenleri karar verecek” dedi. “Aralarında çok fazla muhafazakarlık ve vatanseverlik var, dolayısıyla Haavisto’nun mülkiyetliği ve kamu hizmeti geçmişi önemli.”
Finli erkekler için zorunlu askerlik hizmeti veya kamu hizmeti zorunludur.
Haavisto’nun yeşil politikalara yönelik güçlü savunuculuğu bazı seçmenleri yabancılaştırıyor veya bölüyor olarak görülüyor; Stubb’un merkez sağ destekçileri ise destek konusunda çok daha birleşmiş görünüyor.
