Ermenistan, Batı ve Rusya’nın karşı hedefinde sıkışıp kalmayı başarmış, zorlu bir jeopolitik mücadeleye sahip olmuştur.
Moskova’nın Ukrayna’daki savaşının başlamasıyla birlikte Ermenistan’ın rolü, Rusya ile tekil ilişkiyi güçlendiren bir rol değişti ve bu durum, ülkenin ülkelerinin Batı yaptırımlarını aşması ve ekonomileri desteklemek için nasıl kullanılacağı konusunda soru işaretlerine yol açtı.
Çatışmanın doğrudan satışları üretimine rağmen, Ermenistan’ın Rusya ile ekonomik bağlantıları, özellikle malların yeniden üretim ve yaptırım uygulanan Rus sistemleri ile uluslararası pazarlar arasında ticaretin kolaylaştırılması konusunda krizin odak noktası haline geldi.
Ermenistan’ın Rusya ile ekonomik ilişkileri, özellikle Ukrayna’nın işgali nedeniyle Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımların ardından gelişti.
İki ülke arasında ticarette güçlü bir büyüme kaydeden Rusya, geçen yıl 7,4 milyar genişliğini, bu yılın ilk yarısında ise 2,5 kat artarak 8,3 milyar dolarını aştığını kaydetti. Mevcut hızın devam ettiği durumda ticaret hacminin bu yıl sonunda 14-16 milyara ulaşabileceği tahmin ediliyor.
Bu hızlı genişleme, Ermenistan’ın yeniden ihracat merkezi uygulamalarından faydalanması ve Rusya’nın Ukrayna’nın işgali nedeniyle uygulanan Batı yaptırımlarını atlatmasına olanak sağlama olarak yorumlanabilir.
Bu nedenle Ermenistan muhtemelen Rusya’ya değerli taş ve altınların yeniden ihracatıyla aktif olarak ilgileniyor. 2023 yılında Ermenistan cumhuriyette üretilerek 30 katı olan 4,5 milyon karat değerinde elmas çıkarıldı.
Pasif bir yazmak değil
Ermenistan’ın jeopolitik alanında önemli bir rolü arttı, Rusya’nın yaptırımları ekonomik kontrolünü dolaylı olarak güçlendirdi. Ermenistan’ın kendi ulusal çıkarlarını merkeze alırken, bu dinamik, Rusya’yı tekrit etmeye yönelik küresel çabaların baltalanacağı endişelerini artırıyor.
Ermenistan, yeniden ihracata izin vererek ve güçlü ticari ilişkileri sürdürerek yaptırımların etkisini azaltmaya yardımcı oluyor ve Rusya’nın sınırlı mal ve teknolojilere erişiminin devam etmesine olanak sağlıyor.
Batı’nın tepkisi ortaya çıkan zayıf kalsa da, Ermenistan’ın Rusya ile yakın bağları gözden kaçırılmadı. Bunun arkasında, muhtemelen başarılı seçkinler tarafından yönlendirilen ve büyük halkla tanıtımlar ve iletişim firmaları tarafından iyi organize edilmiş lobicilik çabaları önemli bir rol oynuyor gibi görünüyor.
Bu başarılı lobicilik kampanyası daha geniş bir sorun ortaya çıkıyor çiziyor: Ermenistan’ın hem Batı hem de Rusya ile önemli ilişkileri sürdürme yeteneği, Rusya ile olan ekonomik hareketleri konusunda Batı’nın bakış açısını manipüle etme çabası.
Sonuç olarak, Ermenistan’ın proje çabalarının gerçekten samimi mi yoksa özellikle Ukrayna çatışması sırasında küresel istikrarsızlıktan çıkarılmaya yönelik fırsatçı manevralar mı ayrılmak için giderek zorlaşıyordu.
- Ermenistan, Rusya’daki Kolektif Güvenlik Örgütü’nden ayrılacak
- Ermenistan’ın AB yolundaki en büyük sorunu Rusya’nın çekilmesinden kaçmak
Başta Başbakan Nikol Paşinyan olmak üzere Ermeni siyasetçiler, Ukrayna’daki savaşın ardından Erivan’ı Rusya’dan uzaklaştırmaya çalıştı.
Ancak ülkenin yakın ekonomik bileşenleri daha karmaşık bir gerçekliğe işaret ediyor. Ermenistan’ın Rusya ile ticaretinin teşvik ettiği ekonomik veri, savaş tarafından dolaylı olarak sübvanse ediliyor gibi görünüyor.
Eleştirmenler, Ermenistan’ın sadece pasif bir performans göstermiyor aynı zamanda Rusya’nın savaş çabalarını destekleyen bir ağda aktif bir oyuncu olduğunu iddia ediyor. Ermenistan, yaptırımlarını aşmak için topraklarını ve ekonomisini kullanarak ekonomiyi genişletirken, muhtemelen küresel istikrarı da baltaladı.
Ekşi mi yoksa sadece gergin mi?
Ermenistan, özellikle Azerbaycan’la devam eden gerginlikler nedeniyle, güvenlik ve ekonomik destek konusunda geleneksel olarak Rusya’ya güveniyordu. Ancak iki ülke arasındaki ilişkiler son yıllarda bozuldu.
Paşinyan’ı iktidara getiren 2018 Ermeni Devrimi, Ermenistan’ın Moskova’nın etkisinden uzaklaşmaya başlamasıyla önemli bir değişime işaret etti.
Bu gerginlik, 2020 Dağlık Karabağ ve Eylül 2022’de Rusya’nın sözde arabulucu olmasına rağmen, Ermenistan’ın durağan bir şekilde durma Savaşını talep ettiği Azerbaycan ile oynandığı sürelerle daha da arttı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeye odaklanması Ermenistan’ın giderek yalnız hissetmesine neden oldu.
Azerbaycan’ın 2023 yılında Dağlık Karabağ’a yıldırım hızında askeri operasyon ve ardından Dağlık Karabağ Ermenilerinin göçü, Ermenistan’ın Rusya’ya yönelik hayal işlemini daha da derinleştirdi. Moskova, Azerbaycan’ın eylemlerini engellemediği için elendi.
Ermenistan’ın Rusya ile ilişkileri kesinlikle karmaşıktır. Ancak Ermenistan’ın Ukrayna’nın işgali sırasındaki tutumu, büyük güçler arasında sıkışıp kalan küçük ülkelerin kalmak zorunda oldukları zor kararların bir örneğidir.
Savaş yaparak, özellikle uluslararası toplum Rusya Federasyonu ile ekonomik bağlarını korumanın sonuçları değerlendirilirken, Ermenistan daha fazla incelemeyle karşı karşıya kalacak.
Vlad Olteanu, i3pact EU’nun kurucusu ve AB ilişkileri uzmanıdır.
Euronews olarak tüm görüşmelerin önemli kısımlarından oluşuyor. Önerilerinizi veya sunumlarınızı sürdürme ve sohbetin bir parçası olmak için [email protected] adresinden bizimle iletişime geçin.
