Bosna-Hersek’in Sırp çoğunluğulu tarafının lideri Milorad Dodik, 1995 yılında Srebrenica’da 8.000’den fazla Boşnak’a yönelik soykırımı anmak için her yıl BM’nin ayakta durduğundan bir gün önce, Çarşamba günü Balkanlarda ortaya çıkan çekilme tehlikesini yineledi.
Bu arada kurbanların yakınları, oylamanın ölümün inkar edilemeyeceğini veya unutulamayacağının garantisini almak bakış açısından tarihi bir gün geliştiğini söyledi.
Almanya ve Ruanda sponsorluğunda önerilen BM Boş kararnaklar tarafından desteklendi ancak protestolara ve Bosnalı Sırp Dodik ile komşu Sırbistan’ın popülist başkanı Aleksandar Vučić’in buna karşı lobi faaliyetlerine yol açtı.
İki lider, tasarıda Sırpların gizli olarak açıkça belirtilmemesine rağmen kararın “tüm Sırpları soykırımcı” olarak damgalayacağını söylüyor. Hem Sırbistan’ın hem de Bosnalı Sırpların Srebrenica’da soykırımı yaptıklarını inkar ettiler, ancak bu iddia iki BM mahkemesi tarafından tespit edildi.
Bosna’da, eski Yüksek Temsilci Valentin Inzko’nun 2021’de kimin tarafından soykırımın inkarına karşı bir yasa var.
‘Adil bir karar bekliyoruz’
Katliamda sevdiklerini kaybedenler için suçun patlamasının inkar edilmesi daha fazla acı anlamına gelir. Srebrenica Anneleri sınıfından Munira Subašić, BM halkının bu nedenle kusurlar, hakikat ve adalet için “çok şey ifade ettiğini” söyledi.
Subašić, “Yalan içinde yaşayan, bilmeyen insanlar, bu BM kararına bizden daha çok ihtiyaç duyacaklar” diyerek, Bosnalı Sırplar ve Sırbistan’daki “soykırım inkarcılarından” söz ettiğini sözlerine ekledi. Artık savaş suçlularını yüceltemeyecekler.”
Srebrenica’da birkaç aile üyesini kaybeden Ziyaya Begović, “(Perşembe günü) bize, ailelere, dünyada adaletin olduğunu, insanlığın var olduğunu anlatacak adil bir karar bekliyoruz” diye ekledi.
11 Temmuz 1995’te Bosnalı Sırplar, Srebrenica’da BM tarafından korunan güvenli bir şekilde işgal edildi. En az 8 bin Boşnak erkek ve erkek çocuklarından, annelerinden, kız kardeşlerinden ayırıp katlettiler.
193 üyeli BM Genel Kurulu Kararı Perşembe günü tartışmayı ve ardından oylamayı planlıyor. Sırbistan müttefikleri Rusya ve Çin’in kayıtlı olduğu karar ABD, Fransa, İtalya ve diğer Batılı devletlerin çoğu tarafından destekleniyor.
Bosna’nın yaklaşık yarısı olan Sırp Cumhuriyeti’nin idari birimi olan Sırp Cumhuriyeti’nin başkanı Dodik, sosyal medya platformu X’te BM kararının Boşnak destekçileri tarafından ülkede bulunduğunu ve ülkeyi böleceğini söyledi. Perşembe günü resmi olarak aksamalar önerebileceğini söyledi.
Dodik, X’e yaptığı açıklamada, “Bosna-Hersek’in sonu geldi, daha fazla yemin edenler yüzünden sona erdi” dedi. “Geriye hepimizin iyi komşuları olmak için çabalaması kalıyor.” ve barış içinde ayrılmayı.”
Dodik, Sırpların çoğunlukta olduğu bu birimin Bosna’dan ayrılması ve muhtemelen komşu Sırbistan’ın katılmaması yönünde bu tür tehditlerde bulunmuştu. ve diğer bazı Bosnalı Sırp şirketlerinin, ABD’nin aracılık ettiği ve Bosna’nın 1992-95 savaşını sona erdiren barış planını tehlikeye atmaları halinde ABD, İngiltere, Almanya ve diğer yaptırımlara maruz kalma devam ediyor.
Srebrenica cinayetleri, Yugoslavya’nın dağılmasının, Bosnalı Sırpların ülkenin diğer iki ana etnik kökeni olan Hırvatlar ve Boşnaklarla karşı karşıya gelen milliyetçi tutkuları ve toprak çekişmelerini serbest bırakmasının ardından gelen savaş kanlı doruk noktasıydı.
BM’nin en yüksek mahkemesi olan Uluslararası Adalet Divanı, 2007 yılında Srebrenica’da işlenen eylemlerin soykırım teşkilatının verdiği karar ve mahkemenin bu karar taslağına dahil edilmişti. Ancak İkinci Dünya Savaşı’ndaki Holokost’tan bu yana Avrupa’da yaşanan ilk soykırımdı.
‘Hayır’ kampanyası
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vučić ve hükümeti, hem BM’de hem de gelişmekte olan ülkeler arasında kampanya yürütüyor. Onay, oy verenlerin çoğunluğunu gerektirir.
Hem Sırbistan’da hem de Bosna’nın Sırp kontrolünde düzenlenen büyük bir kampanyada, düzenli olarak “Sırplar soykırımcı insanlar değil” yazan reklam panoları ve görüntü kirişleri astılar.
Her ikisi de Rusya’nın yanlısı yapıları olan Vučić ve Dodik de karara karşı çıktılar ve bunun savaş zararlarını hesaplamak zorunda kalma sayısını artırdıklarını söylediler.
Taslak kararında “Srebrenica soykırımının tarihi bir olay olarak inkarının çekincesiz olarak” kınandığı belirtiliyor. Aynı zamanda, “Srebrenica soykırımının sorumluları da dahil olmak üzere, uluslararası mahkemeler tarafından savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve soykırımdan hüküm verilenleri yücelten eylemlerden çekinmesiz kınamaktadır.”
Bosnalı Sırp savaş dönemi siyasi lideri Radovan Karadžić ve askeri komutan Ratko Mladić, BM’nin özel savaş suçları mahkemesi ICTY tarafından Srebrenica’da soykırım suçundan mahkum edildi.
Toplamda, Balkanlar’daki mahkeme ve 50’ye yakın Bosnalı Sırp savaş zamanı yetkilisini 1992-1995 ihtilafı sırasındaki eylemlerden dolayı uzun hapis cezalarına çarptırıldı.
