Rus birlikleri sınırsızda toplanmaya başladığında Snizhana bir şeyler geliştiriliyor. Kocası ve kısıtlayıcı babası, aileye 23 Şubat 2022’de Mariupol’dan ayrılacaklarına dair sözler verdiler ancak ulaşım sorunları nedeniyle bunu başaramadılar. Snizhana ve iki çocuğu Sasha ve Viktoria, Mariupol’da mahsur kaldı.
Bir gün sonra Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik acımasız ve geniş çaplı işgali başladı. Mariupol sürekli bombardımanla dövüldü. Snizhana annesi Liudmyla’yı ona göre “Burada korkunç şeyler oluyor” dedi. Bu Liudmyla’nın kızıyla oğlu konuşmasıydı.
24 Mart 2022, Mariupol
Rusya’nın geniş kapsamlı işgalinden önce Mariupol’da yaklaşık yarım milyon insan yaşıyordu. Ukrayna’nın sunduğu ki şehir kültürüyle hem endüstriyle tanınmıyordu. Kuşatma sırasında Rus güçleri elektrik, su, gaz ve iletişim ağları gibi temel hizmetleri hedef aldı. İkinci günlerin küsuratı, bilgi kalanları kaldı ve insanların sevdiklerine ulaşmasını neredeyse imkansız hale getirdi.
Sürekli bombardıman nedeniyle yiyecek ve su kıtlaştı, bölgedeki sakinler yiyecek almak ve su için karı eritmek için barınaklarından sıvışmak zorunda kaldı. 24 Mart’ta Snizhana’nın dondurucu soğukta dışarıda açık sıcaklıkta yemek servisi yapması gerekiyor. 11 yaş oğlu Sasha dışarıda yemek hazırlamaya yardım ederken yoğun bombardıman başladı. Sasha hızla garajların ve meşe ağaçlarının sığınmak için koştu.
Bir süre sonra bir komşunun evinin ikinci sığınağıydı. İki yaşındaki kız kardeşi Viktoria’nın orada tek başına olduğunu sanıyordu ama gittiğinde onu annesi Snizhana’nın yanında barınırken buldu. Üçü saklanırken komşu eve düşen bir top mermisi, 11 yaşındaki çocuğun sağ gözünün altından sporuna neden oldu.
Bombardımana ve sürekli saldırılara rağmen Snizhana, sakatlık nedeniyle tedavi görmek üzere bir fabrikaya götürülmek zorunda kaldı. Sasha, geldiğinde ağır bombardımanın ayrılmasını imkansız hale getirerek piyasaya sürülmesini sağladı.
Yetkililer Sasha’ya annesi “artık onu istemediğini” söyledi
Sasha, Rus kuvvetlerinin kuşattığını, onları yakalayıp bir yere hatırladıklarını ileri sürdü. “Annem, başka bir sivil ve ben işgal altında Donetsk’teki Bezimenne adlı köye götürüldük” diye hatırlıyor.
Bezimenne’ye Novoazovsk’tan Çocuk Hakları Servisi gelip onu annesinden ayırdı. “Ona veda etmeme izin vermediler” dedi ve onu bir depolama kampına götürdüklerine inandığını da sözlerine ekledi. Bu onu son görüşüyordu. Yetkililer ona annesinin artık onu istemediğini söyledi ancak 11 yaşında çocuk bunun yalan olduğunu söyledi; Mamulichka’sını seviyor ve ona tapıyor.
“Ukraynalı çocukların ailelerinden ayırma taktiği bilinen bir stratejidir”
Georgetown Üniversitesi Küresel Çocuk Sorunları İşbirliği Araştırma Görevlisi Vladyslav Havrylov’a göre, Ukraynalı çocukların ailelerinden ayırmaları ve onları Ukrayna’ya üye olmayan propaganda aşısı taktiği, Rusya’da kullanılan bilinen bir stratejidir. “Bu, Ukrayna işlemlerinin silinmesi, Rusya’daki demografik çıkışın yasa dışı kabul yoluyla ele alınması ve Rus askeri Saldırganlığının gelecek nesillerin hazırlanmasını da dahil olmak üzere birçok amaca hizmet ettiğini” diye açıkladı.
Ukraynalı çocukların zorla sınır dışı edilmesi ve beyinlerinin yıkanması aynı zamanda Rus ordusunun ‘doldurulması’ amacına da hizmet ediyor gibi görünüyor. Havrylov, “Kremlin tarafından kurulan Gençlik Ordusu’nda bu süreçte önemli bir rol oynuyor; altı yıllık çocukların Batı’daki kısımları aşılanıyor ve Ukrayna’daki savaş da dahil olmak üzere Rus askeri eylemlerini yüceltiyor” diye ekledi.
Moskova’nın kültürel asimilasyonu ve Kremlin’e siyasi özerkliğe hizmet etmek üzere, özellikle işgal altında Ukrayna’da bulunan binlerce çocuğun silah yerinde bulunuyor.
Bezimenne’deki “Getto”
Annesinin Mariupol’un 30 kilometre uzağa gittiği Bezimenne’de götürdüğü yere götürdüğü kampına “getto” adı verildi. Azak Denizi yolunda bir okul öncesinde, artık insanlar esirgemeye devam ediyor. Alman Editör Ağı RND’ye göre bu tesiste, savaş savaşlarının bu yana Ukrayna’da bulunan birkaç kişiden biri. BBC, Mart 2022’de Rusya’nın Bezimenne’deki geçici kampta tahmini 5.000 kişinin barındırıldığını bildirdi ve Washington Post tarafından doğrulanan bir görüntü “gettonun” varlığı doğruladı.
Bu kamplarda Ruslar, Rusların işgali altında bulunan Ukraynalıların “statüleri ve bölgeleri açısından” “gözden ele geçirildi”. Orada pasaportlarına, telefonlarına, raporlarına el konuldu, tedavi durumu yoktu. Raporlar, kampların insanlığın dışında kalanların maruz kaldıkları ve gözaltıların şiddeti veya ölüm tehditleriyle karşı karşıya kaldıklarını öne sürüyor. Bu kapasite kamplarında yargısız infazların da devam eden günlük raporları var.
Sembolik olarak köyün adı, Ukraynacadaki “isimsiz” (без імені/ bez imeni) tercümesine benzerlik göstermektedir.
Sasha annesi olmadan kaldırılır
Hala yaralı olan Novoazovsk Çocuk Hakları Servisi, Sasha’yı yasadışı olarak işgal edilen Donetsk’teki Donetsʹka Oblasna Klinichna Travmatolohichna Likarnya’daki travma hastanesine götürdü ve sonunda orada tedavi gördü. Elbette 11 yıllık çocuğun elinde herhangi bir belge yoktu. Bu nedenle hastanedeki organizasyonda tespit edilebilir.
Zaten dehşete düşmüş olan Sasha’ya, muhtemelen Rusya’da bulunan ve ebeveynleri olmayan çocuklara genellikle okula gidip gelmeleri için gönderildiği bir “İnternet” e gönderileceği bilgisi verildi. Bu kurum Batı’nın yatılı okul algısından ziyade bir yetimhaneye benzetilebilir.
Ukrayna’nın “Halkımız Nerede” projesinin sahip olmadığı, sınırları dışında kalan Ukraynalı çocuklar genellikle yaz kampları, yurtlar, yetimhaneler ve Rus Ortodoks Kilisesi manastırları gibi başka yöntemlerle kullanılan yerlerde barındırıldığı ortaya çıkıyor.
19 Nisan: Sasha Liudmyla’yı aradı
İki ay sonra geniş alanda işgalden sonra, bir adam yerinde Liudmyla’ya yaklaşarak Sasha’nın onu aradığını söyledi ve 19 Nisan’da telefonda torununun sesinin duyulduğunu söyledi. Bağlantının istikrarlı olmasına rağmen onu görüntülü arama yoluyla aramayı başardı. İşgalin altında Donetsk’te bir hastanede olduğunu ve ardından annesinden nasıl yaşadığını anlattı. “Nerede olduğunu bilmiyorum. Fabrikadan çıkamadık. Çevresini sardılar ve ateş etmeye başladılar” diye hatırlayın.
Liudmyla ona “Sasha, her yerde seni arıyorum” dedi. Liudmyla, torununun onunla temasa geçmesiyle rahatladı ve mutlu oldu, ancak bu, annesinin nerede olduğunu daha önemli bir sorun olarak gündeme getirdi.
Klinikte kendisi gibi 11 yaşında olan başka bir uzunlukla tanıştı. Bu, başlangıçta büyükannesini taramak için öğrenme cihazını oluşturuyordu.
Sasha’nın aramasının ardından Liudmyla, klinikte çalışan bir sosyal hizmet uzmanıyla iletişime geçmeyi başardı. Sasha’ya göz kulak olması ve onun bir Internat’a sınır dışı edilmemesi için her şeyi yapması için ona yalvardı. “Ben onun Babusyasıyım. Gelip onu alacağım” dedi.
Liudmyla, Sasha’yı geri hatırlamayı kendine görev ediniyor
Sasha’yı almak için Liudmyla’nın yeterli belgeleri vardı. Sasha’nın babasının asker olduğu için ürünü almak bir seçenek değildi. Bu nedenle Liudmyla’nın onun koruyucusu olması gerekiyordu. Doğum belgesi gibi belgelerin toplanması ve bunları Rusçaya tercüme araştırmacısı iki ayını aldı.
Ayrılmadan önce arkadaşları ve akrabaları ona işgal altında kalan bölümlerden korkmadığını sordu. “Onu geri almak için başka hangi seçeneklerim var?” Liudmyla torununu geri almak için dünyanın her yerine seyahat ederdi.
Liudmyla işgal altında Donetsk’e doğru yola çıktı
Liudmyla’nın yolculuğuna hazırlandığı iki ay boyunca Sasha, hastanede kalmayı başardı. Ancak bundan haberi yoktu ve Rusya’da bir yere götürülüp götürülmeyeceği belirtildi. Ayrıca büyükannesinin aktif bir savaş bölgesinde onu nasıl aldığını da sorguladı. Geçici olarak işgal edilen Donetsk’te sürekli bombardımanın yapıldığı anılıyor. Dehşete kapılmıştı ve sık sık bomba sığınaklarına gitmek zorunda kalıyordu.
Liudmyla, torununa ulaşmak için dört ülkeyi kapsayan bir dosya çıktı: Ukrayna, Polonya, Beyaz Rusya ve Rusya. Ukrayna’nın Polonya sınırı üzerinden Belarus’a katılabilirler. Rusya’ya devam edebilirler. Ukrayna ticaretinin Federasyonu Rusya’ya yalnızca Letonya’daki kara sınırından veya Moskova’daki Şeremetyevo havaalanından girmelerine izin verilmektedir.
Kontrol noktalarında mevcut olanın gerekliliğini hatırlatarak, nereye gideceğinizi, sorunun mevsimlik kullanım hikayelerini uygundu. Zorluklar katlanarak, tetikte kaldı ve yol boyunca bilgilerin tamamlanması sunuldu.
Sonunda işgal altında Donetsk’e vardığında, yolda hiçbir araba olmadığı halde sürekli siren ve üst atışları hatırladığını hatırladı. Dehşete düşmüştü ama hiçbir şeyin torunuyla yeniden bir araya gelmekten vazgeçemeyecekti.
Hastaneye vardığında nihayet Babusya’nın acısından sevinçten havalara uçan Sasha’yı buldu. Ona vardılar ve hemen ayrılmaya hazırlandılar ve ona dediler ki: “Sasha, artık benimle olduğun için benim için çok daha iyi bir hayattasın.”
Eve dönüş yolculuğu
Rus işgali altında bölgeleri terk edip Sasha’yı Ukrayna’ya geri götürmek kolay bir yolculuk değildi. Kontrol noktalarında yedek parçaları göstermek ve Sasha’nın annesinin nerede olduğunu öğrenmek için yanıt vermek zorundalar. Liudmyla, gardiyanlara Sasha’nın annesinin öldüğünü söyledi ve onların artık onun vasisi olduğunu kanıtlayan kanıtlar gösterdi.
Ukrayna’da uluslararası alanda tanınmayan sözde ‘Donetsk Halk Cumhuriyeti’ndeki başka bir sınır kontrol durumu tekrar kontrol edildi. Güvenliğe o kadar yaklaşmıştı ki, onlardan annesinden ayırdıkları gibi Sasha’yı da kendisinden alacaklarından çok bilmiyorlardı. Bazı formları doldurması gerekiyordu ve şans eseri bunu başardılar.
Geriye dönüp bakınca, sakin kalmanın ve soğukkanlılığının korunmasının, çok fazla açıklama yapmamanın ne kadar önemli olduğu ortaya çıktı. Ancak yolculuk stresliydi ve adrenalin ve yolculuğun ciddiyeti nedeniyle torununu Ukrayna’ya güvenli bir şekilde geri götürmek zorunda kalacakların yanı sıra tüm detayları hatırlamadığını söyledi.
Büyükannesinin Ukrayna’nın büyüyenki Çernihiv Oblastı’ndaki evi varması Sasha için acı tatlıydı. Bir yandan büyükannesinin onu kurtardığı için mutluydu, diğer yandan ise annesinin yanında olmaması onu mutlu ediyordu.
Snizhana nerede?
Liudmyla, ayın 24’ünde yaptığı aramayı sürdürüyor. O zamandan beri hiçbir haber alamadı, ama “ruhunu yakıyor”. Umudunu kaybetmediğini ve kızının Illich Steel ve Iron Works Metalurji Fabrikasında çalışan kadınların listesine dahil edildiğine dair söylentilerin kendisine söylendiğini de sözlerine ekledi.
Nisan 2022’de Reuters gazetecileri kuşatma altında Mariupol şehrini, özellikle de Ukraynalı savunucuların yer altı tünellerinde ve sığınaklarda barındığı iki metal fabrikasından biri olan Illich Steel and Iron Works bölgesini ziyaret etti. Görüntülerde, bükülmüş çelik ve parçalanmış betondan oluşan yıkım sahneleri görülüyor ve Ukraynalılardan hiçbir iz yok. Bölgedeki sokaklara dağılmış çok sayıda sivil ceset bulunuyordu.
Liudmyla ayrıca bir Rus gazetesinden bir gazetecinin kendisine yaklaştığını ve kendisine Snizhana’nın sözde kamptan birçok tutuklunun gönderildiğini Rusya’nın Rostov Oblastı’ndaki Taganrog kasabasında söylendiğini söyledi.
MDR, bazı kişilerin otobüslere bindirilerek Taganrog’a getirildiğini, burada Rusya’nın Vladimir ülkelerine başka bir kampa götürmek üzere trenlerin beklediğini bildirdi. Rapora göre, sınır dışı olan Ukraynalıların telefonu yoktu ve bu nedenle akrabalarına ulaşamıyorlardı.
Vladimir bölgesinde iyi bilinen iki ceza kurumu bulunmaktadır: Haziran 2022’ye kadar Alexey Navalny’nin de bulunduğu 794 mahkumun barındığı 2 Nolu Cezaevi ve Rusya’nın “en ünlü hapishanelerinden” biri olarak kabul edilen Vladimir Merkez Hapishanesi. maksimum 1220 tutukluyu barındırabilmektedir.
İnsan Hakları Girişimi’ne göre binlerce Ukraynalının Rusya’da ve bazılarının Donetsk ve Luhansk gibi işgal altında tutulduğuna inanılıyor. Girişim, Rusya genelinde, ön duruşma merkezleri ve ıslah kolonileri de dahil olmak üzere, Ukrayna sınırlarına yakın ve iç kesimlerde bulunan 42 gözaltı sıcaklığında bulundu.
Snizhana bu nedenle Taganrog’da görülebilir, ancak hiçbir kanıt yok. Şu anda düzenli olarak kayıp olduğu söyleniyor.
BM sistemlerine göre, 2022’deki geniş alanlarda işgalden bu yana 2,8 milyondan fazla Ukraynalı Rusya’ya sınır dışı edildi. Gerçek sayının çok daha yüksek olabileceği belirtiliyor. Vladyslav Havrylov, yarı resmi ve yarı resmi olmayan Rusya’da, Rusya’nın ‘mülteci’ olarak adlandırdığı, sınır dışı olan kişilerin sayısı 4,5 milyon kadar yüksek olduğunu öne sürüyor.
Çocuklar neler yaşadıklarını anlıyorlar mı?
Yaşadığı her şeyi sindirebilmek için Sasha Zoom üzerinden sık sık psikolojik tedavi görüyor. Bunlardan biri olan yardım ödemelerinden psikolog Yulya Tukalenko, gözaltı koşullarının kapsamlılığının, yaşam süresinin uzun olduğunu ve önceki deneyimlerine bağlı olduğunu söyledi. “Stres durumunda, sinir sistemimizin özellikleri ve beynin belirli bölümlerinin aktivasyonu nedeniyle gerçeği anlama yeteneği önemli ölçüde azalır” diye ekledi. Küçük çocuklar, yalnızca gelişim aşamalarına bağlı olarak değil, aynı zamanda bir yetişkinin doğasında bulunan “norm” konusunda net bir anlayış eksikliğinden dolayı algılama tuhaflıklarına sahip olma eğilimindeydiler.
Tukalenko, “Bundan dolayı artık pek çok çocukta sürekli alarmlara, patlamalara, aramalara ve belirli davranış kısıtlamalarına karşı tamamen olağan bir tepki gözlemleyebiliyoruz” dedi. “Bu bir yandan çocuğu şimdi ve burada oluşan korku ve kaygı duygularından korurken, diğer yandan gelecekte güvenliğin öğrenilmesini da sürdürebilir.”
BM: Ukraynalı vatandaşların sınır dışı olması savaş suçudur
BM, Ukraynalıların sınırlama dışı savaş suçu olarak ilan etti ve ICC, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanlığı Çocuk Haklarından Sorumlu Komiseri Maria Lvova-Belova için devre dışı bırakıldı. 1948 Soykırım Sözleşmesi de dahil olmak üzere uluslararası hukuka göre bu tehcirler soykırım teşkil edebilir.
“UCM, Putin’e karşı bu emrini çıkardığında bu siyasi değil, yasal bir açıklamaydı. Resmi olarak kayıtlı en büyük çocuk kaçıran kişi suçlandı” dedi Nobel Barış Ödülü Sahibi, insan hakları avukatı ve Sivil Özgürlükler Merkezi lideri Oleksandra Matviichuk.
“Raporlar, 260.000 ila 700.000 Ukraynalı küçük çocuk işgalciler tarafından zorla yer değiştirdiğini gösteriyor; 2014’ten bu yana 738.000’e ulaşacağı tahmin ediliyor. Vladyslav Havrylov’u, Ukrayna Devlet Başkanı Çocuk Hakları ve Rehabilitasyondan Sorumlu Danışmanı ve Komiseri Daria Herasymchuk, gerçek sayının daha da yüksek olabileceğine inanıldığını sözlerine ekledi.
“Sasha, onu aramayı asla bırakmayacağım”
Rus kuvvetlerinin Ukrayna’ya yönelik saldırıları sürüyor. Doğal olarak şu anda 13 yaşında olan Sasha, hava saldırı alarmlarından ve patlamalardan korkuyor. Her zaman saklanmaya hazırdır. Liudmyla için savaş, berrak bir gökyüzündeki gök gürültüsü gibi geliyor. Yaşadığın onca şeyden sonra artık huzurun olabileceğine inanılmıyor.
Şu anda, Sasha’nın küçük kız kardeşinin tam olarak nerede olduğu, Sasha’nın büyükannesi tarafından biliniyor. Küçük parçaların akrabalarıyla birlikte bulunması ancak ne kendisi ne de Sasha, kendisi veya Sasha’nın babasıyla iletişim halinde değil. “Canımı acıtıyor. O benim torunum” diyen Liudmyla şunları ekledi: “Yaşadığım süre boyunca onun nerede olduğunu öğreneceğim.”
Liudmyla torunuyla birlikte Ukrayna’ya saklanan Sasha’yı hemen okula kaydettirdi. Artık neredeyse 14 yaşında, diğer oyuncular gibi değişimlerden geçiyor, telefonuyla çok fazla vakit geçiriyor ve arkadaşlarıyla futbol oynuyor. Ancak annesinin her zaman aklındadır.
Basına konuşan ve annesini bulmasına yardımcı olacakları dostuyla Boris Johnson gibi dünya yetenekleriyle buluşmalar istiyor.
“Annemi geri istiyorum” diye vurgulayan 13 yaşındaki çocuk, onu gün boyu özlediğini de sözlerine ekledi.
Liudmyla, “Sasha, onu aramayı asla bırakmayacağım” diye söz verdi.
