Avrupa çapında aşırı sağcı liderler için Donald Trump’ın ABD başkanlık seçimlerindeki zaferi, tutulan ve söylemleri açısından kazanılan bir başka puan.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban bunu “dünyanın çok ihtiyaç duyduğu zafer” olarak nitelendirirken, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni iki “kardeş ülkesi” söz etti. Almanya’da aşırı sağ AfD partisinin eş başkanı, “bu seçime karar verenin Hollywood’dan uyanmış değil, çalışan Amerikalılar” olduğunu söyledi.
Avrupalı popülist partiler, göçmenlerin ifadeleri, ekonomik gerileme algısı, elitleri reddetmesi ve uluslararası kuralları küçümsemesi konusunda Amerikalı milyarderle aynı fikirde.
Sonuç olarak Avrupa’nın aşırı sağı, ABD seçimlerini Avrupa’ya da sıçrayabilecek bir başarı olarak görüyor.
Avrupa Politika Merkezi analistlerinden Javier Carbonell, “Trump’ın zaferinin AB’deki aşırı sağ geleceğe yönelik sonuçları olacak” diyor.
“Artık aşırı derecede sağa sola kendini daha rahat hisden veya bu tür partilere oy vererek daha mutlu hisden seçmenler üzerinde normalleşme etkisi görüldüğünü gösteriyor” diye ekliyor. “Ama elbette bu partilerin Avrupa Birliği’ndeki gücünü artıracak.”
Analist ayrıca Trump’ın geri dönüşünün siyasi arenadaki “dezenformasyon” ve “intikam” söylemini normalleştirdiğini düşünüyor.
Ancak Avrupa Direktör Yardımcısı Jacques Delors Sophie Pornschlegel’e göre ABD’de yaşananların AB’de tekrarlanması mümkün değil.
Pornschlegel, “Örneğin, ABD’dekinden daha az kutuplaşmış, farklı demokratik yapılara ve farklı seçimlere sahip bir seçimimiz var” diye belirtiyor ve bunu da ekliyor: “Bu, içinde sağlanan durumu gösteren bazı durumları gösteren riskleri taşıyor.” Aslında liberalizme sırtımızı dönüyoruz, aynı zamanda demokratik konumlara da sırtımızı dönüyoruz.”
AB’de aşırı sağ yükselişte
Aşırı sağ, 2024’te AB’nin siyasi ortamında kendine yer edindi. 187 Avrupa Parlamentosu ÜyesiHaziran seçimlerinin ardından Bu milletvekilleri üç gruba ayrılıyor:
İlk grup, Fransa’da Rassemblement National, Macaristan’da Fidesz, İspanya’da Vox ve İtalya’da Lega’yı içeren Patriots for Europe’tur. İkincisi, Frères d’Italie ile Polonya’daki Hukuk ve Adalet Partisi’nin aralarında yer aldığı Avrupalı Muhafazakarlar ve Reformistler. Son olarak üçüncü grup ise Almanya’daki AfD’den oluşan çoğunluk Egemen Milletler Avrupa’sıdır.
Bu saklanan AB üyelerinin de görülmesi mümkün. Temmuz ayında Fransa’da yapılan erken parlamento seçimlerinin ardından, Marine Le Pen’in Ulusal Birleşimi’nin safları artarak Meclis’teki üçüncü en büyük siyasi güç haline geldi.
Bu arada Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) Eylül ayında yapılan parlamento seçimlerini muhafazakarların önünde kazandı.
Siyasi bir Ayrılık
295 seçmene güvenerek halk oyuğu alan Donald Trump’ın zaferi Atlantik’in onun iki yakasında da bir günlüğüne işaret ediyor mu?
Sophie Pornschlegel şöyle açıklıyor: “Bunu özellikle Avrupa seçimleri sırasında veya Rassemblement National’ın seçmenlerin merkezini kazanma girişimlerinde şeytandan arındırma stratejisini o dönemde gördük.”
Buna karşılık, “AfD (Almanya’da) eskisinden çok daha radikal hale geldi. Dolayısıyla bu aşırı sağ partiler arasında bazı farklılıklar oluştu” diye izleniyor.
İktidara ulaşmak için oluşturulan tercihler üye devletten üyeye farklılık gösterse de Javier Carbonell’e göre kamuoyundaki bu yükselişin arkasında yatan nedenler aynı.
Analist, “Çok büyük bir kültürel değişim yaşandı ve bu kültürel değişime karşı bir tepki var” diye açıklıyor.
Bu popülist dinamiğin diğer olguları ve unsurların da olduğunu savunduğunu; “Birkaç yıl öncesinde enflasyon krizi ve borç krizi gibi ekonomi ve otomasyonda büyük sorunlar yaşanıyor.”
AB’nin parçalanma riski
Avrupa Birliği açısından, Avrupa’da popülist güçlerin yükselişi, bir sonraki Amerikan başkanına karşı 27 üye yönetimlerini savunacak ortak bir tepkinin olaylarını tehdit ediyor.
Örneğin Donald Trump, üretilen tüm ürünlerin yüzde 10 ile yüzde 20’si arasında gümrük tarifesi uygulamasını planlıyor. Ayrıca ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı destek geri çekme tehdidinde bulunuyordu.
Milyarder, GSYİH’ın payı olarak savunma harcamaları için %2’lik olarak garî istikrarını karşılayan ülkeler söz konusu olduğunda NATO çerçevelerine dayanmadan dayanmadan dayanmayı da sorgulayabilir. Atlantik İttifakı Avrupa güvenliğinin merkezi unsurudur.
Sophie Pornschlegel, “Gerçekten Avrupa’nın çıkarlarına hiç uymayan roller var” diye bitiriyor ve bunun üye türleriki popülist ve milliyetçi partiler için geçerli olduğunu ekliyor:
“Sonuçta Trump onların müttefiki değil, transatlantik ülkelerinin düşmanıdır” diye uyarıyor.
