Balkanlar’daki çatışmanın, soykırımın ve zorla yerinden edilmenin trajik olduğuna tanık olan biri olarak, baskı, etnik temizlik ve büyük savaş suçlarıyla damgasını vuran on yıllık bir savaşı körükleyen bir diktatörle ilişkileri normalleştirmeye yönelik her girişimde, bu beni terk ediyor Bunun mümkün en kötü fikirden başka bir şey olabilir bir şeyin şiddetini kimin sorguladığını.
Ancak İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ve Avusturyalı mevkidaşı Alexander Schallenberg, Avrupa’nın Suriye’ye yönelik stratejilerinde değişiklik yapılması programında bulundu ve özellikle Beşar Esad rejimiyle normalleştirilmesini önerdi.
İtalyan basınında yayınlanan sözler, Avrupa’ya doğru artan mülteci oranına karşı geçiş yönünde artan iç siyasi baskılarla karşı karşıya olan diğer altı ülkenin (Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Slovakya ve Slovenya) katıldığı bir çağrıyı yansıtıyor.
Talepleri 13 Eylül’de 27 AB üyesi ülkenin tamamının katılacağı bir toplantıda tartışılacak.
Bosna’nın acı dolu tarihi ve Suriye krizi üzerine uzun süren çalışmaların devam ettiği, Esad’la birlikte normalleştirilmesinin özellikle mültecilerin dönüşü ve Avrupa’nın istikrar açısından feci sonuçların doğuracağı konusunda uyarmalıyım.
Kendi programı sistemli olarak yok olan ve hem Suriye halkına hem de Avrupa’nın güvenlik tehdidine karşı koruma sağlayan devam eden bir sertifikan meşrulaştırma, daha az değil, daha fazla mültecinin Avrupa sınırlarıyla sonlandırılacaktır.
Ekonomiyle ilgili değil
Sekiz Avrupa’nın sağladığı ifade edilen tutum, Esad’la birlikte normalleştirilmesinin mülteci mültecilerin geri dönüşünü kolaylaştırabileceği, dolayısıyla Avrupa üzerindeki baskının hafifletilebileceği ileri sürüyor gibi görünüyor.
Bu sızıntı hatalıdır. Suriyeli mülteciler, yardım ve yeniden yapılanma vaatleriyle ikna edilebilecek basit ekonomik göçmenler değil. Onlar Esad rejiminin tarif edilemez şiddet, şiddet ve baskısından kaçan insanlara.
Mültecilerin Esad yönetimi altında Suriye’ye geri dönüşe yönelik herhangi bir öneri, bu insanların çoğunluğu, Avrupa’nın ilişkilerini normalleştirmeye yönelik hükümet tarafından düşman olarak gerçekleri göz ardı ediyor.
Esad rejimi mültecileri, özellikle de muhalefetin bir parçası olan veya rejimin kontrolundeki rejimin kaçanları geri kabul etmekle ilgilenmediğini açıkça ortaya koydu. Rejim, yerinden edilmiş Suriyelilerin mallarına el konulmasına izin veren ve onları “terörist” veya “hain” olarak etiketleyen çok sayıda yasa çıkardı.
Üstelik Kasım 2023’te yayınlanan kararnameler gibi son kararnameler, rejime karşı ortaya çıkanların mal gruplarına el koyma kayıtlı ve olası geri dönüşleri daha da caydırıyor.
2023 tarihli bir BMMYK raporu, Suriyeli mültecilerin %1,1’inden azının mevcut koşullar altında Suriye’ye dönme isteğini ifade ettiğini gösterdi. Güvenlik, ana hat gözaltılarının olmaması, geçiş kaynaklarına erişim ve tutukluluklarla ilgili gelişmeleri talep ediyorlar; bunların hepsi Esad rejiminin gelişmesinin hiç ilgi göstermediği şeyler.
Mültecileri Esad kontrolünde bölgelerde dönmeye zorlamaya ve hatta teşvik etmeye yönelik herhangi bir girişim, yalnızca yenilenen yerinden edilme döngülerine yol açacaktır.
Suriye Vatandaşlarının Onuru Derneği tarafından tekrarlanan anketlere göre, yerinden edilmiş Suriyelilerin yüzde 70’inden fazlası, Esad’ın elindeki Suriye’ye dönüşünü kabul etmektense Avrupa’ya ulaşmaya çalışırken hayatlarını riske atmayı tercih ediyor.
Şiddet hiç durmasaydı ‘güvenli bölge’ olamaz
Bir Bosnalı olarak, çalışan bilgili kişi, bir dizi Avrupalı ve bazı Avrupalı olmayan devletler ve uluslararası örgütler tarafından savunulan temel önerilerden birinin Esad’ın kontrolü altında “güvenli bölgede” olduğu yerdeki uyarılarını görmek beni ürpertiyor Suriyeli mültecilerin geri gönderileceği Suriye’ye.
Kağıt üzerinde bu, Avrupa’nın göç konusundaki endişelerine pratik bir çözüm gibi ortaya çıktı. Ancak Esad’ın kontrolünde tutulan güvenli bölge tehlikeli bir yanılsamadır.
Bosna’da güvenli bölge varlığının nasıl bir felaketle sonuçlanabileceği ilk elden deneyimledik. Uluslararası toplum Srebrenica’yı güvenli bölge ilan etti, ancak 8.000 erkek ve erkek çocuğun Bosnalı Sırp kuvvetleri tarafından katledilmesini izledi.
Uluslararası toplumun sığınakları korumasındaki başarısızlık, bu tür bölgelerinin sınırlandırılması konusunda, özellikle savaş suçlarından sorumlu güçlerin kontrol altında tutulduğu kayıtlarda, kalıcı bir ders olarak hizmet verilmektedir.
Suriye’de durum daha da karmaşıktır. Esad rejimi ülkenin büyük bir bölümünü kontrol ediyor olabilir ancak kilit bölge aslında İran destekli milislerin ve Hizbullah’ın yanı sıra Rus güçlerinin etkisi altındadır. Bunlar istikrar veya güvenlik bölgeleri değil; Sivillerin korku içinde yaşamaya devam ettiği militarizasyon bölgesidir.
Esad kontrolündeki şiddet, anahtar gruplar ve gözaltılar yaygınlaşmaya devam ediyor; bu da bu topraklarda güvenli bölge kurmanın hem karşılığında hem de etik dışı kılıyor. Mülteciler bu bölgelere itmeye yönelik herhangi bir girişim, onları doğrudan hain ve düşman olarak gören mevzuatın eline bırakacaktır.
Bollukla Deraa gibi sözde rejimle “barışmış” şiddet olayları hiç durmadı, hatta artıyor. Bölgedeki voltaj tehditleriyle, baskılarla ve yeni kırılmayan dalgalarıyla karşı karşıya kalmaya devam ediyor.
Bu yuvalarda dönen mülteciler güvenliğe dönmüyor; Güvensizliğe, korkutmaya ve yeniden şiddet potansiyeline geri dönüyorlar. Şiddetteki bu artış bugünlerde Humus ve Sweyda da dahil olmak üzere diğer bölgelerde de yayılıyor.
- Suriye krizinin yeterli olmadığı bağışçıların nasıl yardım gösterdiğini yeniden düşünmenin zamanı geldi
- Esad mevzuatını normalleştirmek tehlikelidir ve terk edilmelidir
Rejim güçlerinin Askeri Güvenlik Şubesi başkanının daha geçen hafta kasabayı “Gazze benzeri bir durumda” değiştirmesi ile tehdit edilen Dera deneyimi, Esad’a güvenmenin tehlikeleri konusunda Avrupa’ya kesin bir gösterilmesi olmalı. Geri dönen mültecilerin miktarını sağlamak.
Mülteciler “güvenli bölge” kontrolü altında Esad kontrolünde bölgeleri geri göndermeye zorlamak, yalnızca temel insan haklarını ihlal etmekle kalmayacak, aynı zamanda yeni yerinden edilmeyen dalgalara da yol açacaktır. Pek çok Suriyeli, Esad’ın acımasız savaşı altında yaşamak yerine yeniden kaçmayı tercih ediyor.
Sonuç olarak Avrupa, bu kez güvensiz bir ülkede geri itilen Suriyelilerden gelen yeni bir mülteci ailesiyle karşı karşıya kalabilir. Bu senaryo, Avrupalı liderlerin çözülmesi çok hevesli olan mültecilerin yaşadığı yeri daha da ağırlaştıracaktır.
Esad’ı normalleştirmenin tehlikeleri
Esad’la birlikte normalleştirilmesinin sadece Suriye için değil Avrupa’nın kendisi için de geniş kapsamlı sonuçları olacaktır. Esad’ın önemli siyasi islahatı, savaş suçlarının hesap verebilirliği veya insan hakları konularına hiçbir ilgi göstermedi. Bunun yerine, halkına baskı yapmaya devam ederken iktidarı sürdürmek için İran ve Rusya’nın desteğine güvendi.
Esad’la ilişkileri normalleştirme çabası sadece yanlış değil, aynı zamanda tehlikelidir. Taraftarlar normalleşmenin Suriye’ye istikrar getireceğini ve ekonomik toparlanmaya olanak sağlanacağını savunuyor. Ancak bu oluşum Esad rejiminin temel doğasını takip ediyor.
Esad, kendini adamış yetenekli bir lider olduğu için hayatta kalamadı. Hayatta kaldı çünkü her türlü direnişi acımasızca ezdi, halkın açlıkla boyun eğdirdi, ekonomisini üretim ve kaçakçılık Captagon’a dayandırdı ve rejimini desteklemek için dış aktörlere (yani Rusya ve İran’a) güvendi.
Esad’la birlikte normalleşme istikrar getirmeyecek; Yozlaşmış, acımasız bir diktatörlüğü sağlamlaştıracaktır. Esad rejimi insani yardımlar sistematik olarak silah haline getirildi, bu yardımlar kendisine sadık olanlara yönlendirildi ve askeri hedeflerini ilerletmek için kullanıldı. Rejimin siyasi ıslahatla, ulusal uzlaşmayla hiçbir ilgi yok.
“Dört Sepet”ten Anayasa Komitesine, “Adım Adım”dan Arap normalleşmesine kadar yaklaşık 13 yıllık uluslararası bakımın aynı sonucu verdi: Esad herhangi bir taviz verilmesini reddetti. Artık rotayı değiştirmesi için hiçbir sebep yok.
Avrupa için Esad’ı normalleştirmek siyasi ve yapısal bir felaket olur. Bu, diktatörlerin savaş suçları işleyebilecekleri, nüfuslarının ayrı ayrı yaşayabilecekleri ve yine de uluslararası toplumda hoş karşılanabilecekler yönünde açık bir mesaj bırakmak. Bu sadece Esad’ı cesaretlendirmekle kalmayacak, aynı zamanda diğer otoriter rejimler için de tehlikeli bir emsal oluşturacaktır.
Avrupa ne yapılmalı?
Peki Avrupa’nın Suriye’ye yönelik stratejisi nasıl olmalı? Öncelikle Avrupa, sahada gerçek, doğrulanabilir değişiklikler gerçekleşene kadar Esad mevzuatına yönelik yaptırımlara ve izolasyona bağlılığın sürdürülmesidir.
Bu değişiklikler, siyasi mahkumların serbest bırakılmasını, anahtar rejimlerine ve korumaye son haklarını ve mültecilerin güvenli olmasını, gönüllüler ve onurlu bir şekilde geri dönüş koşullarını içermelidir. Herhangi bir tartışma, insan hakları ve savaş suçlarının hesap verebilirliği ile ilgili ilerlemeye ilişkin olarak yeniden yapılanma yardımına bağlanılmalıdır.
İkinci olarak, Avrupa, savaş suçlarını belgeleyen ve değiştiren davalar için davalar hazırlayan uluslararası para değişimini desteklemeye devam eder. ICTY’nin Balkanlar’daki başarısız hesap vermesinde hayati öneme sahip olduğu gibi, düzenlendiğinde Suriye için hayati önemi taşıyacak. Gözaltına alınan kişiler ve suçların hesapları ile ilgili konular, yerinden edilmiş Suriyelilerin büyük çoğunluğu için en önemli geri dönüş koşulları devam ediyor.
Son olarak Avrupa, Esad kontrolünde bulunan “güvenli bölme” oluşturmayı reddetmeli ve bunun yerine mültecileri bulundukları yerde desteklemeye odaklanmalı. Bu, Türkiye, Lübnan ve Ürdün gibi ev sahibi verilen desteklerin ve aynı zamanda tüm Suriyeliler için gerçekten güvenli bir ortamın oluşturulduğu Cenevre’deki siyasi sürecin en üstte yükseltilmesi için siyasi ağırlığın kullanılması anlamına geliyor.
Tajani, Schallenberg ve benim hemfikir olduğumuz bir nokta var: Avrupa gerçekten de Suriye’ye yaklaşımında kritik bir tercihle karşı karşıya.
Ya Suriye rejiminin normalleşmesini ve Esad’ın Suriye’sinde “güvenli bölge” topraklarını tercih edebilir ve bunun sonucunda Avrupa’da güvenlik arayışına girmeye yeni Suriyeli mülteci dalgalarına hazır olmaya devam edecek ya da dik dayanıklı insan haklarına, adalete ve hesap verebilirliğe olan bağlılığını sürdürmeli ve Suriye ‘yi tüm Suriyeliler için gerçek anlamda güvenli bir ortam yapılandırması doğru yönlendirecek gerçek bir siyasi süreci bir araya getirmek için sıkı çalışmaya başlamalıdır.
Bu iki yılda sadece biri, yerinden edilmiş hayatta kalmak için bir arada kalma olduğu kadar Avrupa’nın da dışındadır.
Refik Hodžić bir geçiş dönemi adaleti uzmanı, eski ICTY raporu ve Uluslararası Geçiş Dönemi Adalet Merkezi’nin eski İletişim Direktörüdür.
Euronews olarak tüm görüşmelerin önemli kısımlarından oluşuyor. Önerilerinizi veya sunumlarınızı sürdürme ve sohbetin bir parçası olmak için [email protected] adresinden bizimle iletişime geçin.
