11 Temmuz 1995’te Bosnalı Sırplar, Srebrenica’da BM tarafından korunan güvenli bir şekilde istila etti. En az 8 bin Müslüman Boşnak erkek ve erkek çocuklarından, annelerinden, kız kardeşlerinden ayırıp katlettiler.
Ve şimdi her yıl onları anmak için bir gün olacak – ancak bunların yarattığı toplu katliamın “soykırımcı” destekçileri olarak damgalanmasından korkan Sırplar buna şiddetle karşı çıkıyor.
193 üyeli Genel Kurul’daki oylama 84’e 19 sırasında, 68 ülke çekimser kaldı; bu, oylamanın derinden bölünmüş Bosna’daki uzlaşma desteklerinin üzerindeki etkisine ilişkin pek çok ülke arasındaki endişelerin bir devam ediyor.
Destekçiler 100 “evet” oyu almayı umuyorlardı. Karara karşı oy veren Rusya’nın BM Büyükelçisi Vassily Nebenzia, toplantıda çekimser oyların ve “hayır” oylarının toplamının (87) 84 oyundan daha fazla olduğunu söyledi. Bazılarının anma nedeniyle yaşanan salgın nedeniyle 22 ülkenin toplantıyı atlayıp oy kullanmadığına dikkat çekiyor. Moskova’nın Avrupa’da sahip olduğu az sayıdaki müttefiklerden biri olan Sırbistan ve Rusya’da en çok Slav bir millettir.
Kararda, 11 Temmuz’un iki ayından itibaren kutlanacak olan “Srebrenica’daki 1995 Soykırımı Uluslararası Düşünme ve Anma Günü” olarak belirleniyor.
Almanya ve Ruanda’nın sponsoru karardaydı, suçlu olarak Sırplardan bahsedilmiyor ancak bu, Bosnalı Sırp Cumhurbaşkanı Milorad Dodik ve komşu Sırbistan’ın popülist cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić’in “hayır” oyu alması yönündeki yoğun lobi kampanyasını durdurmadı. Oylama sırasında meclis salonunda otururken omuzlarına Sırp bayrağı asılan kişi.
Vučić, oylamanın ardından BM Üyelerine, Srebrenica katliamına karışan herkesin zaten mahkum edildiğini ve hapse atıldığını söyledi. Kararın tek amacının “ahlaki ve siyasi suçun bir noktada ortaya çıktığı”, yani Sırbistan’ın halkını ve Bosna’nın Bosnalı Sırp’ın geç saatlerde Sırp Cumhuriyeti’nin bir ülkede bulunduğunu söyledi.
“Sırp halkını damgalamak isteyenler başarılı olamadılar ve hiçbir zaman da başaramayacaklar” dedi. Hiçbir şey Sırp halkını bugün burada olanlardan daha iyi bir araya getiremezdi.”
Buna yanıt olarak Belgrad’daki önemli bir kule, soykırımın kurbanlarını tavsiye etmek için değil, hangi BM ülkelerinin BM mesafelerini ve hangilerinin karşı yaşanmayacağını hatırlamak için “Hatırlayacağız” ifadesiyle aydınlatıldı.
Rusya’nın Nebenzia’sı, kararın kabul edilmesi “sponsorları için büyük bir zafer” olarak nitelendirerek, özel spesifikasyonlar “Genel Kurulun bölünmesi… o zaman harika bir başarı elde ettiler” dedi.
Ancak kararın kabulü, Bosna’nın üçlü cumhurbaşkanlığının Hırvat üyesi Zeljko Komsiç, Srebrenica kurbanlarının aile üyeleri, BM insan hakları şefi Volker Türk’ün yanı sıra birçok Batılı ve Müslüman ülke tarafından memnuniyetle karşılandı.
ABD, kararın 40’tan fazla ortak sponsorundan desteklendi ve ABD’nin Birleşmiş Milletler Misyonu, kararın kabulünü bir tweet ile sevgilerle karşılama ve “kurbanları onurlandırıyoruz ve daha barışçıl, bir araya gelen bir dünya için kararlıyız” dedi.
Soykırım sırasında birçok aile üyesini kaybeden Sehida Abdurahmanoviç AP’ye şöyle konuştu: “Aslında daha fazla ülkede bu durumda destek vermesini sağladık ama memnunuz.” ” Çekimser kalan ve aleyhte oy kullananlar, onları anma arşivlediğimiz bir kütüğün sütununun üzerine koyacağız.”
Srebrenica cinayetleri, Bosna’nın 1992-95 savaşının kanlı bir yolculuğuydu; Bu savaş, o zamanki Yugoslavya’nın dağılmasının, Bosnalı Sırpların ülkesinde diğer iki ana etnik kökene sahip olan Hırvatlar ve Müslüman Boşnaklar’a karşı kışkırtan milliyetçi tutkuları ve toprak hırslarını serbest bırakmasının ardından geldi.
Hem Sırbistan hem de Bosnalı Sırplar, Srebrenica’da soykırımın yaşandığını inkar ettiler, ancak bu iddia iki BM mahkemesi tarafından tespit edildi.
Oylamadan önce Vučić, BM üyelerini “hayır” oyu uygulamalarının çalıştırıldığını ve kararın “son derece siyasi olduğunu” söyledi. “Pandora’nın Kutusu”nun açılacağı konusunda uyarıldığını ve bunun uzlaşmayla ilgili olmadığını söyledi. Bunun yalnızca “eski yaraları açılacağını” ve bölgede ve BM’de “tam bir siyasi varlığının” yaratacağını söyledi. Ayrıca uluslararası çapta ve Sırbistan’da, Almanya’da sert bir şekilde saldırıya uğramak için “ahlaki günler” katedildi.
Karar taslağında, BM’nin en yüksek mahkemesi olan Uluslararası Adalet Divanı’nın 2007 yılında Srebrenica’da işlenen eylemlerin soykırım teşkilatının tespit ettiği noktalarda yer alıyor. Bu, tahminen 6 milyon Yahudi ve diğer azınlıklardan insanın ölümüne yol açan, II. Dünya Savaşı’ndaki Nazi Holokost’undan bu yana Avrupa’da yaşanan ilk soykırımdı.
