BM nükleer programı şefi Rafael Grossi, İran’da ülkenin nükleer programı üzerinde daha sıkı kontroller yapmak amacıyla bulunuyor.
BAEK, İslam Cumhuriyeti’nin hızla ilerleyen nükleer programını izlemekte giderek artan zorluklarla karşı karşıyadır ve bu zorluk, İsrail-Hamas savaşı nedeniyle Orta Doğu’nun tamamında artan gerilimlerle daha da kötüleşmektedir.
Grossi, Tahran’ın “birkaç” nükleer bomba yapmaya yetecek kadar zenginleştirilmiş uranyuma sahip olduğu konusunda uyardı.
İran’ın teşkilatının kendi dönüşlerinden hiçbirinin gizli zenginleştirme amacıyla sökülemeyebileceğini garanti edemeyeceğini kabul etti.
Ancak İran atom enerjisi turnuvasının başkanı, IAEA ile işbirliğinin ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önleme’ye bağlılığa “İslam Cumhuriyeti’nin politika ve stratejilerinin başında geldiğini” söyledi.
Muhammed Eslami, “BAE denetimlerinin İran’da yüzde 22’si yapılıyordu. Tarih boyunca hiçbir ülkede bu kadar denetim yapılmamıştı” dedi.
Ancak İran’ın nükleer programının her zaman barışçıl amaçlandığını savunan organizee uygun olduğunu, Tahran’ın “nükleerin sabitlenerek genişletileceğini” de sözlerine ekledi.
Ancak İran, UAEA’nın nükleer faaliyetleri üzerinde uygun kontrol yapma yeteneği sınırladı ve BM kurumu, Tahran’ın bildirilmemiş verileri bulunan uranyum izlerini açıklamadaki arızasından, neredeyse tüm UAEA’nın üst düzey zenginleştirme uzmanlarının engellenmesine kadar çeşitli zorluklarla karşı karşıya kaldı.
Önemli anlaşma
Resmi olarak Ortak Kapsamlı Eylem Planı olarak bilinen dönüm noktası niteliğindeki nükleer anlaşma, İran, çoğu Batılı ülke ve Avrupa Birliği tarafından 2015 yılında imzalandı.
Bu anlaşma, İran’ın nükleer bölgelerine, özellikle uranyum zenginleştirme derecesine sınırlama getirmesi karşılığında yaptırımların hafifletilmesini sağladı.
Ancak anlaşma, 2018’in dönem başkanı Donald Trump’ın ABD’yi anlaşmadan çekmesiyle raydan çıktı ve anlaşmayı “tarihteki en kötü anlaşma” olarak nitelendirdi.
Beyaz Saray daha sonra İran’a bir dizi yeni yaptırım uyguladı ve bölgesel faaliyet sınırlamaya zorlamak amacıyla ‘azami baskı’ kampanyasını benimsedi.
Bu kampanyanın tam tersi bir etkisi oldu ve İran’ı JCPOA taahhütlerinden daha da uzaklaştırdı. İran o zamandan beri zenginleştirilmiş uranyum konusunda anlaşılan sınırlar aşılmaya başladı ve yeni dönüşler geliştirildi.
