Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Müslümanların kutsal ayı olan Ramazan ayında Gazze’de ateşkes talebi bulunarak çatışmaların durdurulması yönündeki ilk talebi dile getirdi.
ABD, Hamas’ın güney İsrail’e yaptığı sürpriz saldırıda esir alınan tüm rehinelerin serbest bırakılmasını da talep eden kararda çekimser kaldı. Ancak tedbir, bu talep 9 Nisan’da sona eren Ramazan aralarındaki ateşkesle saklanmıyor.
Oylama, Rusya ve Çin’in Cuma günü, İsrail-Hamas ihtilafında “acil ve sürekli ateşkes” teklifinde ABD destekli bir karar veto verilmesinden sonra geldi.
ABD, Pazartesi günü onaylanan kararın ABD, Mısır ve Katar’ın düşmanlıklarını durdurmaya yönelik müzakerelere zarar verebileceği ve bu kez Amerikalıların başka bir veto işlemlerinin artırılabileceği konusunda uyardı.
Konsey’in seçilmiş 10 üyesi tarafından tek bir birleştirme kararı, Rusya, Çin ve Birleşmiş Milletler’deki 22 ülkeden oluşan Arap Grubu tarafından destekleniyor.
Arap Grubu tarafından Cuma gecesi yayınlanan bir bildiride, 15. konseyin özetine göre “birlik ve acilen hareket etme” ve “kan yırtılmasını durdurma, insan yaşamını koruma ve daha fazla insani acı ve yıkımı önleme” kararına oy vermende bulunuldu.
Arap Grubu, “Ateşkesin süresi devam ediyordu” dedi.
Ramazan ayında gelecek ay sona ereceği için ateşkes talebi sadece iki hafta sürecek, ancak taslakta sunulanlara ara dağıtımın “kalıcı, sürdürülebilir bir ateşkese” yolu açması bekleniyor.
ABD Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield Cuma günü konseye, karar metninin “bölgedeki hassas diplomasiyi desteklemediğini” söyledi. Daha da kötüsü, Hamas’a masadaki anlaşmadan vazgeçmek için bir depozito verilebilir.”
“Devam etmeyen politikaları tehlikeye atan herhangi bir kararla ilerlememeliyiz” dedi.
Thomas-Greenfield, “Bunun gerçekleşmeyeceğini gerçekten umuyorum” dedi.
ABD, Gazze’de ateşkes talebinde bulunmayan üç kararı veto etti; bu kararlardan en sonuncusu Şubat tatillerinin sonlarına doğru Arapların sıcaklığında bir önlemdi. Bu karar, ateşkese verilen ezici desteğin birleşmesi olarak, bir çekimserle 13 konsey üyesi tarafından desteklendi.
Rusya ve Çin, Ekim ayının sonlarında ABD’nin sponsorunda, yardım ulaştırmak için arada sırada, sivillerin korunması ve Hamas’ın silahlandırılmasının durdurulması yönünde çağrıda bulunan bir durdurma veto etmişti. Bunun küresel ateşkes çağrılarını yansıtmadığını söylediler.
ABD’nin anlaşmasız bir kez daha veto ettiler, kararın muğlak olduğunu ve dünyanın büyük bir bölümünün savaşı sona erdirmeye yönelik doğrudan bir talepte bulunulmadığını söylediler.
Oylama, iki ülke arasındaki gerginlikler artarken ABD’nin müttefiki İsrail’e karşı yeterince sert davranmadığı eleştiriler almasıyla birlikte, başka yerlerdeki ciltse çekişmelerine kilitlenmiş dünya güçlerinin bir başka hesaplaşmasına dönüştü.
Önemli bir konu, ABD taslağındaki gelişmeler dildi. Güvenlik Konseyi’nin “derhal ve sürekli bir ateşkesin patlamalarını” söyledi. İfade, düşmanlıkları durdurmaya yönelik doğrudan bir “talep” veya “çağrı” değildi.
Oylamadan önce Rusya’nın BM Büyükelçisi Vassily Nebenzia, Moskova’nın ateşli ateşkes bölgesini söyledi ancak BM kararında yer almayan özgürlükler olarak adlandırdığı daraltılmış dili eleştirdi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve ABD Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield’i ateşkes konusunda “uluslararası niyetleri kasıtlı olarak yanıltmakla” suçladı.
Nebenzia, “Bu bir tür boş retorik egzersiziydi” dedi. “Amerikan ürünü aşırı derecede politize edilmiş, bunun için tek amaç seçmenlere oyun oynamak, Gazze’de ateşkesten sözler eder gibi onlara kemik atmak ve İsrail’in cezasız kalmasını sağlamak. Taslaktaki suçları bile değerlendirilmiyor.”
Çin’in BM Büyükelçisi Zhang Jun, ABD’nin uzun sürelerin önkoşulları ve konsey toplantılarını ve daha geniş kapsamlı uluslararası beklentilerin çok gerisinde kaldığını söyledi.
“Eğer ABD’nin ateşi ciddiyse, konsey kararlarını veto etmezdi” dedi. “Kritik olaylar muğlak ve kaçamak davranarak böyle bir yönde sapmalar ve kelime oyunu oynamazdı.”
Cuma günü yapılan oylamada 15 üyeli konseyde, konseydeki Arap lideri Cezayir’de dahil olmak üzere 11 üye ve üç üye çıktı. Guyana’da bir çekimser oy vardı.
Oylamanın ardından Thomas-Greenfield, Rusya ve Çin’i, kararın ilk kez verildiği gibi, Hamas’ın İsrail’in olasıki terörist saldırılarını kınamayacaklarını belirtti, kararı “son derece alaycı” veto etmekle suçladı.
İkinci “önemsiz” nedenin ise “Rusya ve Çin’in ABD tarafından kaleme alınan bir karara oy vermek istememesi, çünkü bu konseyin başarılı olmasısa bizim başarısız olmamızı tercih etmesi” olduğunu söyledi. Rusya’yı, Şubat 2022’de Ukrayna’ya haksız bir işgalden sonra bir kez daha “siyaseti ilerlemenin önüne koymakla” ve “taş atma küstahlığı ve ikiyüzlülüğüne” sahip olmakla suçladı.
Karar, İsrail’in müttefikleri bile savaş halindeyken sona ermek için baskı yaparken, kendisinin dünyanın büyük bir kısmıyla tartışmaları bulan ABD’nin bir değişimini yansıtıyordu.
Önceki kararlarında ABD, Gazze’deki İsraillilerin ateşkes çağrılarını rehinelerin serbest bırakılması talepleriyle Kesintisiz iç içe geçirmişti. Yoruma açık bir ifade kullanan bu karar, iki meselesini kapsayan bağlamaya devam etti, ancak o kadar sıkı bir şekilde değil.
