Şubat 2022’de Rusya’nın geniş bölgelerinde işgal edilmeye başlandı pek çok kişi Ukrayna’nın başarısına şüpheyle bakıyordu. Bir manşette “Ukrayna muhtemelen Rusya’yı sonsuza kadar uzak tutamaz” yazıyordu. Başka bir manşette ise “Kharkiv düşerse Ukrayna düşer” yazıyordu. Üçüncüsü, “Kiev birkaç gün içinde Rusya’nın eline geçebilir” dedi.
Bu yapılacakların göz önüne getirilmesi Batılı ülkelerde Ukrayna’ya savunma yardımı sağlama konusunda talep etti.
Ukrayna’nın arızalanması durumunda, 2021’de Afganistan’ın geri çekilme sırasında yaşananlara benzer şekilde Batı silahlarının Rusların eline geçmesinden korkuyorlardı.
Bu arada Rusya Federasyonu’ndan sızdırılan belgeler, Kremlin’in Ukrayna’nın başkenti Kiev’i birkaç günde, tüm ülkede ise bir ay içinde ele geçirilebileceğine inandığını gösterdi. Kısacası durum içler acısı vardı.
Yaklaşık iki yıl sonra Ukraynalıların şüphelerinin yanıldığı kanıtlandı. Bugüne kadar Ukraynalılar başkentlerini başarıyla savundular ve Rus askerlerinin ülkelerini uzaklaştırdılar.
Ukrayna ayrıca Rusya’nın işgal ettiği toprakların yarısından fazlasını geri aldı ve güneyde ve doğuda güçlü Rus askerlerinden oluşan “ağır siperlere sahip bir kuvvete karşı sabit bir savaşta birleşebilenler” elde etti. Ruslar hâlâ Ukrayna topraklarının beşte birini işgal ederken, Ukrayna’nın savaş alanında başarısını küçümsememişti.
Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı bir aksiyon filmi değil
Rusya’nın Ukrayna’daki savaşını izleyenlere, Ukrayna’daki ilerlemelerin bir filmi ya da görüntülü oyun olmadığını da hatırlatmanız gerekiyor.
Anlık başarı arzusuna rağmen savaş çabuk kazanılmayacaktır. Zaferi garanti altına almak için zaman ve doğruluk gereklidir ve binlerce erkek ve kadınların ülkelerini korurken saklanmalarının hatırlanmasının faydası var.
Bu başarılara rağmen, başlangıçta Ukrayna’nın birkaç gün içinde düşeceğini söyleyen eleştirmenler, şu anda savaşın çok uzun sürdüğünü söylüyor.
Ukrayna’nın karşı krizinin başarısızlığıydı, çünkü Ukraynalıların Kırım ve Donbas da dahil olmak üzere son iki yılda ülkelerinin tamamını durdurmaları devam ediyor.
Bazı eleştirmenler şu anda Ukrayna’nın güneyinde ve doğuda Rus güçlerini kazanma şansının mümkün olduğunu düşünüyordu.
Bu çevrelerde ortak görüş, Ukrayna’nın Rusya ile barış görüşmelerine zorlanması ve Ukrayna’ya savunma çabalarında artık yardım alınmaması yerinde.
En endişeyi veren ise bu çoğalmanın kontrol edilemeyen bir patlama gibi yayılıyor gibi patlamaları.
Yardımın gecikmesi ve savaşın sürdürülmesinin atılması
Avrupa’da zaten bazı uyarı değişiklikleri var. Örneğin Macaristan, son iki yıldır Avrupa Birliği’nin Ukrayna’ya askeri yardım ve insani yardım paketlerini sürekli olarak engelliyor.
Budapeşte, AB’yi Ukrayna’ya yaptığı yardım harcamalarını kısmaya zorladı. Son zamanlarda Macar organizasyonu, Macaristan’ın “herhangi bir uluslararası ortamda Ukrayna’ya yaklaşımını değiştirmeden önce [Ukrayna’dan] daha fazla güvence” talep etmesi nedeniyle Doğu Avrupa’da sakatlanmaya devam edilmesini engellemeye devam edeceklerini açıkladılar.
Kiev’e gelecekte yapılacak AB yardım paketlerini durdurmaya yönelik bu girişimler, Ukrayna’nın AB ve NATO ile olası görüşme görüşmelerini durdurmaya almayı da içeriyor.
Bu sürekli barikatlar AB yardımlarının Ukrayna’ya erişimini geciktirdi. Savaş alanında başarılı olmak için gerekli fiyatları olmayışı, Ukrayna’nın Rusları mümkün olan en kısa sürede bölgede piyasaya sürülmeye yönelik zaman değişmeyi sürdürüyor.
Macaristan bu tuhaflıklarda yalnız değil. Bu yılın başlarında Slovakya’da parlamento seçimleri yapıldı ve popülist parti Smer kazandı.
Rusya yanlısı Robert Fico’nun başkanlığını yaptığını belirten Smer, artık Ukrayna’ya savunma yardımı göndermeyi bırakacağını açıkladı. Aynı zamanda “NATO’nun Ukrayna’ya askeri yetkisi de reddediyor”. Daha önce Rusya’nın 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinden Amerikan imalatçılarını sorumlu tutmuş ve onların savaş çığırtkanlığını desteklediklerini belirtmişti.
Victor Orbán’ın partisinden Macar kurumsal gibi Fidesz, Fico ve Slovak grubu da Ukrayna’ya çok fazla yardım gönderildiğine kayıtlıydı.
Popülistler ve aşırı sağ zemin kazanıyor
Son olarak Hollanda’da da Slovakya gibi endişe verici sonuçlarla birlikte bir seçim yaşandı. Kasım ayında Hollanda’da genel seçim yapıldı. Bir şekilde Geert Wilders ve onun aşırı sağ grubu Özgürlük Partisi kazandı.
Parti AB’den uzakta ve yurtdışındaki duygulara sahip. Ayrıca Kiev’e yardım göndermeyi durdurma sözü verdi, ancak bu plan takip edip etmeyecekleri henüz bilinmiyor.
Macaristan, Slovakya ve şimdi Hollanda’daki gelişmeler tesadüf değil.
Eş zamanlı olarak benzer hareketler Fransa, İtalya ve İspanya gibi daha büyük ekonomilere sahip çeşitlilikte yayılıyor ve bu durum Avrupa çapında bir modelin büyüdüğünü gösteriyor.
Pew Araştırma Merkezi’nin bir araştırmasına göre, popülist gruplar ve aşırı sağ hareketler gerçekten de zemin kazanmak ve kıtayı toplamak “son yaşam seçimlerinde daha büyük oy payları kazanıyor”. Durum neden böyle?
Başlar dönecek
Milliyetçi ve düzenin genişlemesinin yanı sıra Ukrayna’daki savaşa karşı muhalefet tüm Avrupa’da büyüyor. Kıtadaki vatandaşın ekonomi konusunda bilgisi yoktu.
Diğerleri mevcut hükümet liderlerinden memnun değil ve bu seçmenler yeni ve daha güçlü bir liderlik talep ediyor. Hatta bazı Rusya’ya uygulanan yaptırımların zorluğundan başka bir şey getirmemesine inanarak Moskova ile uyumlu gelişmeyi bile tercih etti.
Ancak bu kaydın bazı uç noktalarının da olduğunu belirtmekte fayda var. Örneğin Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, geçen yıl yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aşırı sağcı aday Marine Le Pen’i başarıyla mağlup etmişti.
Bu arada Polonya’daki direniş hareketi Ekim genel seçimlerinde popülist gruplarda başarıyla galip geldi. Ancak aşırı sağın güç kazanmasına rağmen mağlup edilebildiği görülüyor.
Şimdi satışlar 2024’te Avrupa’da yapılacak çeşitli seçimlere çevrilecek. Yıl boyunca Slovakya, Litvanya, İzlanda ve Moldova’da başkanlık seçimleri yapıldı.
Ayrıca Portekiz, Belçika, Hırvatistan, Avusturya, Gürcistan, Romanya ve Birleşik Krallık’ta parlamento seçimleri yapıldı.
Son olarak Avrupa Parlamentosu seçimlerini Haziran ayında yapacak. Mevcut siyasi istatistiklere dayanarak, bazı geleneksel aşırı sağ sonuçların genel olarak iyi performans gösterdiğini tahmin ederken, anketler sağcı ve Avrupa şüpheci partilerin yükselişe geçebileceğini öne sürüyor.
Önünüzde farklı bir Avrupa manzarası mı var?
Eğer bu aşırı sağ hareketler kendi seçimlerini kazanırsa, bu durum Avrupa’da çok farklı bir manzaraya yol açacaktır.
Bu siyasi partilerin finansmanı ve yapıları, AB’ye karşı izolasyonist politikalar benimsemeyi umarak kendi içlerine yöneleceklerdi.
Üstelik Slovakya ve Hollanda gibi onlar da Ukrayna’ya yapılan yardımın azaltılmasının veya durdurulmasının yollarını arayacaklar.
Ayrıca Avrupa kıtasında giderek artan sağ aktörlerin bir kısmı da Rusya ile büyümesi aralığında bulunarak, Avrupa kıtasında adalet yerine barışı tercih ederek Moskova’nın savaşının başladığı gerçeğini göz ardı edeceklerini ifade etti.
Bu tür politikalar Avrupa kıtası için tehlikeli olacaktır. Kremlin’le ilişkiler yönündeki seçeneklerin peşinde koşmak, Avrupalıların, Rus birliklerinin kahramanlıkları unutularak, Ukrayna’yı işgal etmesi nedeniyle Rusya’yı affetmeye hazır sinyalini bırakın.
Ancak aynı zamanda tehlikeli bir emsal teşkilatı devam edecek ve Rusya’ya, ciddi şekilde yol açmadan komşu devletlerin topraklarını kasten işgal edip ilhak edebilecek sinyalini alabileceğinizi gösteriyor.
Bu, yalnızca birleştirilmiş diğer otokratik olarak benzer şekilde hareket etmeye teşvik edecek ve dünya çapında daha fazla çatışmaya ve daha fazla kanın ölmesine yol açacaktır.
Ya hep ya hiç gibi hissettiriyor
Neyse ki, onun başına gelen felaket ve kasvet değil. Avrupa Parlamentosu’nun yakın zamanda gerçekleştirdiği bir ankete göre oranlarının yüzde 72’si ülkelerinin “AB bölümlerinden fayda özelliklerine” kaydedildi. Ayrıca AB korumasının %70’i “AB işlemlerinin günlük yaşamlarını uzatmasını” düşünüyor.
Bu rakamların çoğu Avrupalının Avrupa’da yaşadığı duygulara sahip olduğu anlamına gelmiyor. Bunun yerine Avrupa kolektifini desteklediklerini gösteriyor.
Bu arada Chatham House’un yakın tarihli bir araştırması da Avrupalıların çoğunluğunun “Ukrayna’nın savaş çabalarını engelleyeceklerini desteklemezken, Ukrayna davasını desteklemeyi tercih ediyordu ve Rusya’ya karşı sert bir durmaya devam ediyor öne sürüyor.
Genel olarak zaman değişebilir. Avrupalı vatandaşlar, liderlerinden ve ekonomiden giderek daha fazla hayal gerçekleştiriyorlar ve yeni yılda değişim umut ediyorlar.
Bu da aşırı sağın başarılı olmasını sağlıyor. Kıtanın gücü arttıkça Avrupa ve Ukraynalıların duyguları da artıyor.
Bu yılki seçim kampanyaları statükoyu sarstı ve Avrupalı seçmenler 2024 seçim seçeneklerini görmek için seçenekleri görebilirler. Bahisler daha yüksek yöntemler.
Mark Temnycky, Avrasya Meselelerini takip eden serbest gazeteci ve Atlantik Konseyi’nin Avrasya Merkezi’nde gerçekte olmayan bir araştırmacıdır.
Euronews olarak tüm görüşmelerin önemli kısımlarından oluşuyor. Önerilerinizi veya sunumlarınızı sürdürme ve sohbetin bir parçası olmak için [email protected] adresinden bizimle iletişime geçin.
